Gwarancja turystyczna

Gwarancje turystyczne. Tym mianem określa się potocznie zabezpieczenie udzielane przez ubezpieczycieli organizatorom imprez turystycznych i podmiotów ułatwiającym nabywanie powiązanych usług turystycznych. Mimo, że gwarancje dla biur podróży (organizatorów turystyki) od lat funkcjonują w obrocie, a ich treść szczegółowo regulują przepisy prawa to tak daje się zauważyć pewne zamieszanie pojęciowe w tym zakresie. Jego przejawem jest choćby mylenie ubezpieczenia OC biura podróży z gwarancją turystyczną. Niniejsza publikacja stanowi próbę uporządkowania owego chaosu między innymi przez wyjaśnienie na czym polega gwarancja organizatora turystyki, ile kosztuje i jak ją uzyskać.

Gwarancja organizatora turystyki i przedsiębiorcy ułatwiającego nabywanie powiązanych usług turystycznych

Według ustawy z 24.11.2017 o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych jednym z obowiązków organizatorów turystyki i przedsiębiorcy ułatwiającego nabywanie usług turystycznych jest przedłożenie właściwemu marszałkowi województwa zabezpieczenia finansowego określonych ustawowo kwot pieniężnych na rzecz podrożonych na wypadek niewypłacalności organizatora turystyki czy przedsiębiorcy ułatwiającego nabywanie powiązanych usług turystycznych. W uproszczeniu obligatoryjne zabezpieczenie finansowe biura podróży obejmuje :

• koszty kontynuacji imprezy turystycznej powrotu do kraju, w tym wydatki na transport i zakwaterowanie
• zwrot zapłaty (lub jej części) za imprezę turystyczną lub usługi opłaconą usługę przedsiębiorcy ułatwiającemu nabywanie powiązanych usług turystycznych.

 

Inne formy zabezpieczenia finansowego składanego przez biura podroży

Oprócz tzw. turystycznej gwarancji ubezpieczeniowej ustawodawca dopuszcza alternatywnie zabezpieczenie finansowe w formie gwarancji bankowej, ubezpieczenia na rzecz podróżnych, przyjmowanie wpłat podróżnych wyłącznie na turystyczny rachunek powierniczy (specyficzny rodzaj rachunku bankowego). Jednakże w praktyce przedkładanie zabezpieczenia innego niż gwarancja udzielona przez zakład ubezpieczeń należy do rzadkości. Z gwarancji turystycznej udzielonej przez bank i ubezpieczenia od niewypłacalności na rzecz klientów korzysta łącznie mniej niż 3,5 % przedsiębiorców turystycznych[1]. W statystykach brak wzmianki, by zawarto obecnie choćby jedna umowę o turystyczny rachunek powierniczy.

Przeważnie banki nie są zainteresowane udzielaniem obowiązkowych gwarancji na zlecenie organizatorów turystyki czy przedsiębiorców ułatwiających nabywanie powiązanych usług turystycznych.

Z kolei turystyczny rachunek powierniczy może służyć jako zabezpieczenie wyłącznie, gdy jego posiadacz organizuje imprezy turystyczne lub ułatwia nabywanie powiązanych usług turystycznych wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Na dodatek niszowy charakter produktu sprawia, że tylko nieliczne banki gotowe są prowadzić takie konta.

Ubezpieczenie biura podróży a gwarancja

Zabezpieczenie finansowe w formie ubezpieczenia na rzecz podróżnych różni się od gwarancji turystycznej przede wszystkim tym, że jego konstrukcja zasadniczo wyklucza wystąpienie do biura podróży o zwrot świadczeń wypłaconych turystom, wiec ryzyko po stronie ubezpieczycieli postrzegane jest jako bardzo wysokie. Z kolei z perspektywy touroperatora atrakcyjność gwarancji turystycznej i ubezpieczenia kosztów zastępczego wykonania niektórych zobowiązań wobec podróżnych zdaje się być nieporównywalna. Jednak trzeba mieć świadomość, że zaaranżowanie omawianego ubezpieczenia dla biura turystycznego wiąże się znacznie wyższymi kosztami niż uzyskanie gwarancji. Ponadto dla niewypłacalnego organizator imprez turystycznych może nie mieć większego znaczenia fakt, że ubezpieczyciel nie będzie domagał się od niego zwrotu wypłaconych świadczeń, gdyż nieuchronna może okazać się upadłość (likwidacyjna). Co więcej nawet, gdy przedsiębiorcy uda się przetrwać (np. dzięki postępowaniu restrukturyzacyjnemu) to i tak szanse na powrót do działalności w branży turystycznej są ograniczone. Nienajlepsza historię znacząco utrudnia bowiem uzyskanie zabezpieczenia finansowego wymaganego przez ustawę o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych na kolejny rok.

Pod względem prawnym, turystyczna gwarancja ubezpieczeniowa stanowi jednostronne zobowiązanie zakładu ubezpieczeń do pokrycia określonych kosztów, a ubezpieczenie jest umową regulowaną między innymi przez przepisy Kodeksu Cywilnego, ale dla biura podroży ma to drugorzędne znaczenie.

Przy czym tzw. ubezpieczenia roszczeń podróżnych na wypadek niewypłacalności biura podróży należy odróżnić od ubezpieczeń kosztów leczenia i następstw nieszczęśliwych wypadków, które organizator turystyki obowiązany jest zawrzeć na rzecz podróżnych aranżując zagraniczne imprezy turystyczne (Porównaj art. 4 pkt. 14 pkt.14 i art. 7 ustęp 2 pkt. 2 z art. 42 ustęp 7 stawy o imprezach turystycznych). Inną instytucją jest także polisa OC touroperatora. Niemniej jednak zarówno w języku potocznym używa się niemal wyłącznie się określeń ubezpieczenie biura podróży czy obowiązkowe OC organizatora turystyki.

Dodać należy, że istnieją środki bezpieczeństwa komplementarne względem opasanego wyżej zabezpieczenia finansowego, takie jak choćby działalność Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego, na który odprowadzane są składki przez organizatorów turystyki i przedsiębiorców ułatwiających nabywanie zorganizowanych usług turystycznych, obligatoryjne prowadzenie wykazu umów o udział w imprezie turystycznej oraz umów zawartych przez podróżnego z przedsiębiorcą ułatwiającym nabywanie powiązanych usług turystycznych, obowiązek informacyjny wobec podróżnych.

Gwarancja turystyczna – kiedy jest obowiązkowa ?

Jak już stwierdzono zabezpieczenie finansowe (np. w formie gwarancji ubezpieczeniowej) obowiązani są składać organizatorzy turystyki i przedsiębiorcy ułatwiający nabywanie powiązanych usług turystycznych w rozumieniu ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych z 24.11.2017. Dlatego kluczowe jest zdefiniowanie tych podmiotów oraz pojęć impreza turystyczna i usługa turystyczna.

Według wspomnianego aktu prawnego aktu prawnego przez usługę turystyczną rozumieć należy:

a) przewóz pasażerów,

b) zakwaterowanie w celach innych niż pobytowe, które nie jest nieodłącznym elementem przewozu pasażerów,

c) wynajem pojazdów samochodowych lub innych pojazdów silnikowych,

d) inną usługę świadczoną podróżnym, która nie stanowi integralnej części usług wskazanych w lit. a–c;

Przekładem innej usługę świadczoną podróżnym, która nie stanowi integralnej części usług wskazanych w lit. a–c mogą być treningi sportowe[2], choć nie zawsze.

Natomiast impreza turystyczna to połączenie co najmniej dwóch różnych rodzajów usług turystycznych na potrzeby tej samej podróży lub wakacji przez jednego przedsiębiorcę turystycznego lub gdy usługi te są

a) nabywane w jednym punkcie sprzedaży i zostały wybrane, zanim podróżny zgodził się dokonać zapłaty lub

b) oferowane lub sprzedawane po cenie obejmującej wszystkie usługi lub po cenie całkowitej, lub gdy jedną z tych cen obciążany jest nabywca, lub

c) reklamowane lub sprzedawane przy użyciu określenia „impreza turystyczna” lub podobnego, lub

d) łączone po zawarciu umowy, na podstawie której podróżny został uprawniony do dokonania wyboru spośród różnych rodzajów usług turystycznych, lub

e) nabywane od odrębnych przedsiębiorców turystycznych za pośrednictwem powiązanych procesów rezerwacji online, podczas których przedsiębiorca turystyczny, z którym zawarta została pierwsza umowa, przekazuje innemu przedsiębiorcy turystycznemu lub przedsiębiorcom turystycznym: imię i nazwisko podróżnego, adres poczty elektronicznej oraz szczegóły płatności, a umowa z tym innym przedsiębiorcą turystycznym lub przedsiębiorcami turystycznymi zostanie zawarta najpóźniej 24 godziny po potwierdzeniu rezerwacji pierwszej usługi turystycznej.

Przy czym nawet jeśli usługa inna niż przewóz pasażerów, zakwaterowanie, wynajem samochodów nie stanowi integralnej części tychże usług to i tak nie powstanie impreza turystyczna jeśli te inne usługi będą mieć znikome znaczenie (np. stanowią mniej 25% wartości całości, nie są reklamowane jako istotny element połączenia) lub zostaną nabyte po rozpoczęciu realizacji usługi przewozu pasażerów, zakwaterowanie, wynajmu samochodów.

Dodać trzeba także, że ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych nie stosuje się do:

1) imprez turystycznych oraz powiązanych usług turystycznych, które są realizowane okazjonalnie niezarobkowych i wyłącznie na rzecz ograniczonej grypy podróżnych

2) imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych nabywanych na podstawie umowy generalnej o organizowanie podróży służbowych zawieranej między przedsiębiorcą turystycznym a przedsiębiorcą w rozumieniu art. 43¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny albo podmiotem prowadzącym działalność odpłatną;

3) imprez turystycznych oraz powiązanych usług turystycznych krótszych niż doba, o ile nie obejmują noclegu

Od imprez turystycznych ustawodawca odróżnia powiązane usługi turystyczne czyli co najmniej dwie różnego rodzaju usługi turystyczne nabyte na potrzeby tej samej podróży lub wakacji, objęte odrębnymi umowami z dostawcami poszczególnych usług turystycznych (np. bilet lotniczy do z Wrocławia do Paryża wraz z noclegiem w tym ostatnim mieście i biletem wstępu do Moulin Rouge). Do utworzenia powiązanych usług turystycznych dochodzi, jeżeli przedsiębiorca turystyczny ułatwia podróżnym nabywanie usług turystycznych:

1) przy okazji jednej wizyty lub kontaktu z jego punktem sprzedaży z możliwością dokonania wyboru i zapłaty odrębnie za każdą usługę turystyczną lub

2) w sposób ukierunkowany od innego przedsiębiorcy turystycznego w zakresie co najmniej jednej dodatkowej usługi turystycznej, jeżeli umowa z tym przedsiębiorcą turystycznym zostanie zawarta najpóźniej 24 godziny po potwierdzeniu rezerwacji pierwszej usługi turystycznej.

Analogicznie jak w definicji imprezy turystycznej jak nawet jeśli usługa inna niż przewóz pasażerów, zakwaterowanie, wynajem samochodów nie stanowi integralnej części tychże usług to i tak nie dochodzi do powiązania usług turystycznych, jeśli te inne usługi będą mieć znikome znaczenie dla całego połączenia lub zostaną nabyte po rozpoczęciu realizacji usługi przewozu pasażerów, zakwaterowanie, wynajmu samochodów

Przedsiębiorcy turystyczni – definicja a ubezpieczenie

Mianem organizatora turystyki ustawodawca określa przedsiębiorcę turystycznego, który tworzy i sprzedaje lub oferuje do sprzedaży imprezy turystyczne, bezpośrednio lub za pośrednictwem innego przedsiębiorcy turystycznego lub razem z innym przedsiębiorcą turystycznym, lub też przedsiębiorcę turystycznego, który przekazuje dane podróżnego innemu przedsiębiorcy turystycznemu. Zatem upraszczająco można skonstatować, że organizator turystyki to organizator imprez turystycznych, choć może niekiedy odgrywać tylko rolę pośrednika.

Słowniczek ustawowy nie zawiera definicji przedsiębiorcy ułatwiającego nabywanie powiązanych usług turystycznych (dalej PUNPUT), ale wiedząc kim jest przedsiębiorca turystyczny oraz na czym polegają powiązane usługi turystyczne kwalifikacja nie powinna sprawiać problemów. W praktyce podmioty działające wyłącznie jako przedsiębiorcy ułatwiający nabywanie powiązanych usług turystycznych nie stanowią dużej grypy. Znacznie część z nich to przewoźnicy,  operatorzy systemów rezerwacji noclegów itp.  W każdym razie podmioty dalekiego o potocznego rozumienia biura podróży. Przykładem PUNPUT jest spółka Polskie Linie Lotnicze LOT,które przy sprzedaży biletu lotniczego, niekiedy oferuje umowę o pobyt w hotelu,wynajem samochodu i inne usługi w miejscu przylotu.

Nie ma przeszkód formalnych by, ten sam podmiot posiadał zarówno zezwolenia na działalność jako organizator turystyki jak i przedsiębiorca ułatwiający nabywanie usług turystycznych, choć zdarza się do stosunkowo rzadko. Przykładem biura podróży uprawnionego do wykonywania obu działalności jest Rainbow Tours S.A. W przypadku ubiegania się jednocześnie o statusu organizatora turystyki  i PUNPUT  do uzyskanie zabezpieczania w formie gwarancji ubezpieczeniowej nie jest konieczne wypełnianie dwóch kwestionariuszy. Analogicznie wystawiany jest tylko jeden dokument gwarancji turystycznej.         

Mając na względzie definicje przedsiębiorcy turystycznego warto mieć świadomość, że organizatorem turystyki czy PUNPUT jest także podmiot nie będący przedsiębiorcą w rozumieniu Kodeksu Cywilnego o ile prowadzi działalność odpłatną.

Reasumując obowiązek złożenia zabezpieczenia, takiego jak gwarancja turystyczna, mają podmioty oferujące usługi turystyczne w pakiecie przynajmniej dwuelementowym czyli organizator imprez turystycznych oraz przedsiębiorca ułatwiający nabycie powiązanych usług turystycznych[3]. Mogą być za zarówno osoby prawnej, fizyczne czy kulające osoby prawne, nawet nie będące przedsiębiorcami według przepisów KC.

Treść gwarancji dla biura podróży

Obligatoryjny zakres gwarancji szczegółowo reguluje ustawa o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych (zwłaszcza art. 7, 12-19), oraz wydane na jej podstawie rozporządzenia, a zwłaszcza Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z 27.12.2017 (Poz. 2507) w sprawie minimalnej wysokości sumy gwarancji bankowej i ubezpieczeniowej wymaganej w związku z działalnością wykonywaną przez organizatorów turystyki i przedsiębiorców ułatwiających nabywanie powiązanych usług turystycznych oraz Rozporządzenie Ministra Sportu i Turystyki z 27.12.2017 (Poz.2497) w sprawie wzorów umowy o turystyczny rachunek powierniczy, formularzy gwarancji bankowej, gwarancji ubezpieczeniowej oraz umowy ubezpieczenia na rzecz podróżnych.

Nie będzie dużą przesadą stwierdzenie, że dokument gwarancji dla konkretnego biura podróży od wzoru różni tylko się tym, że zawiera dane identyfikujące zleceniodawcę (organizator turystyki, przedsiębiorca ułatwiający nabywanie powiązanych usług turystycznych), gwaranta (ubezpieczyciel) z ich podpisami oraz beneficjenta gwarancji (Marszałek danego Województwa oraz podróżni), numer gwarancji, dookreślenie działalności objętej gwarancją turystyczną wysokość sumy gwarancji i okres jej obowiązywania.

Jeden najistotniejszych elementów treści ubezpieczeniowej gwarancji turystycznej stanowi suma gwarancji, czyli limit odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń z danej gwarancji wyrażony w PLN, oraz jej równowartości EUR przeliczonej przy zastosowaniu kursu średniego euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski po raz pierwszy w roku, w którym gwarancja turystyczna została wystawiona. Określenia suma gwarancji nie należy mylić z sumą gwarancyjną. Ta ostatniej jest charakterystyczna dla ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej, a nie gwarancji. Jednakże nawet niektóre zakłady ubezpieczeń zdają się tego nie rozumieć

Wysokość sumy gwarancji dla danego touroperatora oblicza gwarant (Towarzystwo Ubezpieczeń) na podstawie dokumentów dostarczonych przez biuro podróży, według zasady ustalonych w przywołanym już rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów[4]. Zgodnie z tym aktem prawnym kwotę gwarancje determinuje :

• rodzaj świadczonych usług (organizowanie imprez turystycznych czy ułatwianie nabywania powiązanych usług turystycznych)
• terytorium państw, których dotyczą usługi
• realizowanie usług transportowych oraz rodzaj wykorzystywanych środków transportu
• termin i wysokości przedpłat przyjmowanych od podróżnych
• deklarowany roczny przychodu z tytułu działalności w zakresie organizowania imprez turystycznych i ułatwiania nabywania powiązanych usług turystycznych.

 

Katalog kosztów pokrywanych przez gwaranta oraz zasady wypłat taksatywnie wylicza ustawa (patrz wyżej). Warto także dodać, że zabezpieczenie finansowe czy to w formie gwarancji turystyczna czy innej obejmuje wszystkie należności w tym powstałych w wyniku umyślnego działania lub zaniechania lub na skutek rażącego niedbalstwa zleceniodawcy lub osób działających w jego imieniu.

Sankcje za brak zabezpieczenia finansowego

Oferowanie lub sprzedaż imprez turystycznych lub powiązanych usług turystycznych bez uprzedniego zawarcia gwarancji turystycznej lub złożenia innego wymaganego prawem zabezpieczenia finansowego rodzi konsekwencje charakterze administracyjnym jak i na płaszczyźnie prawa karnego. Jest to rażące naruszenie warunków wykonywania działalności, na które właściwy Marszałek województwa ma obowiązek zareagować wydając decyzję o wykreśleniu z Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Przedsiębiorców Ułatwiających Nabywanie Powiązanych Usług Turystycznych wraz z zakazem aktywności objętej wpisem do tego rejestru przez 3 lata. Dodatkowo za brak gwarancji turystycznej lub innego zabezpieczenia grozi pieniężna kara administracyjna do 50 000 zł. Marszałek Województwa uprawniony jest do stosowania tej sankcję wobec osób fizycznych, prawnych jak i ułomnych osób prawnych. Prowadzenie działalności w zakresie organizowania imprez turystycznych lub ułatwiania nabywania zorganizowania nie uzyskawszy zabezpieczenia finansowego na wypadek niewypłacalności zgodnie z wymaganiami ustawy może skutkować orzeczeniem grzywny, kary ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.

Podkreślić należy, że szanse na uniknięcie sankcji z powodu braku gwarancji turystycznej są coraz mniejsze. Marszałkowie Województw zostali wyposażeni są uprawnia kontrolne, a Polska Izba Turystyki zapowiada walkę z szarą strefą w branży. Po nagłośnieniu spraw Wojtka z Zanzibaru oraz wypadku autokaru w Chorwacji z turystami korzystającymi usług U Brata Józefa Biuro Podróży Jarosław Miłkowski podróżni są coraz częściej próbują weryfikować zgodność z prawem działalności potencjalnego kontrahenta.

Ile kosztuje gwarancja ubezpieczeniową dla biura podróży ?

Wysokość opłat za ubezpieczeniowe gwarancje turystyczne bywa bardzo zróżnicowana., gdyż koszt zależy od wielu czynników, a poszczególni ubezpieczyciele praktykują rozmaite polityki cenowe. W każdym razie poziom opłaty za udzielenie gwarancji na zlecenie organizatora turystyki lub przedsiębiorcy ułatwiającego nabywanie usług turystycznych ma wpływ między innymi :

• wysokość sumy gwarancji i jej determinanty (zwłaszcza zakres terytorialny, rodzaj wykorzystywanych środków transportu, kwota i termin pobieranych przedpłat (przy tej samym limicie odpowiedzialności koszt gwarancji turystycznej może różny)
• sytuacja finansowa zleceniodawcy (przychód, wartość aktywów netto, zadłużenie, rentowność, płynność)
• doświadczenie w branży (okres prowadzenia działalności ilość obsłużonych podróżnych)
• plany dotyczące okresu gwarancji
• proponowany rodzaj zabezpieczenia
• forma prawna działalności
• toczące i zakończone postępowania karne, karno-skarbowe, administracyjne dotyczące zarówno zleceniodawcy gwarancji jak i jego wspólników i członków organów.

Nie trudno zauważyć, że istnieją możliwościami optymalizacji kosztu gwarancji organizatora turystyki np. przez późniejsze pobierania przedpłat lub całkowitą z nich rezygnację. Z drugiej taka ingerencja w model biznesowy nie musi być wcale opłacalna czy a nawet wykonalna.

Nie tylko koszt gwarancji touroperatora się liczy

Nad wyraz często porównanie propozycji gwarancji touroperatora koncentruje, a nawet niekiedy ogranicza się do porównania cen, co nie zawsze jest słuszne albowiem nieraz niebagatelną rolę odrywa szereg innych szczegółów.

Warto zwłaszcza zwrócić uwagę jakiego zabezpieczenia roszczeń regresowych oczekuje ubezpieczyciel. Niemal zawsze niezbędne jest podpisanie deklaracji wekslowej (tzw. weksel in blanco), ale niekiedy wymagane jest również ustanowienie hipoteki lub zastawu, dokonanie blokady środków na rachunku bankowym czy poręczenie przez współwłaścicieli biura podróży. Do ewenementów nie należy zabezpieczenia w formie depozytu środków pieniężnych w wysokości 120% sumy gwarancji turystycznej. Nie trudno zauważyć, że tego rodzaju czynności także mogę wiązać się z kosztami (np. podatek od czynności cywilnoprawnych i taksa notarialna przy hipotece), oraz wymagać zaangażowania zleceniodawcy gwarancji turystycznej czy ograniczać swobodę korzystania z majątku firmy i zmniejszyć jego płynność. Wielu organizatorów turystyki zdaje się nie być świadomych, że poza dokumentem gwarancji ich prawa i obowiązki mogą być kształtowane przez regulaminy, ogólne warunki i inne wzorce umowne ubezpieczycieli. Z takich dokumentów często wynika obowiązek zwiększenia kwoty zabezpieczenia między innymi, gdy nastąpiło pogorszenie sytuacji finansowej lub prawnej przedsiębiorcy turystycznego albo zrzeczenie się niemal wszystkich zarzutów względem ubezpieczyciela w przypadku zaspokajanie się przez niego z zabezpieczenia.

Nie bez znaczenie pozostają także umowy generalne zawierane między organizatorem imprez turystycznych a zakładem ubezpieczeń w pakiecie z gwarancją turystyczną. Powszechną praktykę stanowi uzależnianie udzielenia gwarancji  czy jej ceny od tego czy touroperator będzie ubezpieczał podróżnych wysyłanych za zagranicę od kosztów leczenia i następstw nieszczęśliwych wypadków w towarzystwie wystawiającym gwarancje na określonych warunkach. Niestety zdarza się, że przy takich transakcjach wiązanych za stosunkowo wysoką składkę sprzedawana jest pokrycie w bardzo ograniczonym zakresie. Np. umowa z ograniczeniem kosztów ratownictwa i transportu w kwocie 5 000 EUR, która nie pokrywa nawet 2 godzin pracy helikoptera w Alpach.  Powszechną praktyką jest ubezpieczenie wszystkich klientów touroperatora w takim samym zakresie, co może przenieść opłakane skutki, gdyż w potrzeby bywają bardzo różnorodne. Np. spora część Towarzystw ubezpieczeniowych, bez wykupienia dedykowana rozszerzenia nie będzie odpowiadać za zdarzenia wynikające z przebywania na terenach pustynnych czy górach powyżej określonej wysokości czy uprawnia sportów zimowych.  Na poziomie istotnych szczegółów katalog wyłączeń i klauzul je neutralizujących, jest inny w każdego ubezpieczyciela. Wiele biur podróży nie dostrzegają w słabości ubezpieczenia  KL i NW podróżnych żadnego zagrożenia dla własnego interesu, skoro ochrona obejmuje turystów, a nie organizatora wypoczynku. Często, też powtarza się opinię, że skoro ustawa nie precyzuje ani sumy ubezpieczenia ani rozległości pokrycia (poza tym, że ma być to ubezpieczenie KL i NNW za granicą) to odpowiednia będzie jakkolwiek polisa. Z drugiej strony takiemu rozumowaniu, można przeciwstawić spostrzeżenie, że organizator turystyki, jako profesjonalista powinien zapewnić poziom ochrony ubezpieczeniowej adekwatny do ryzyka. Od biura podróży można wymagać wiedzy o uwarunkowaniach w miejscu świadczenia usług. Oprócz tego za gigantyczne długi z tytułu leczenia za granicą powstałe w skutek brak adekwatnego ubezpieczenia podróżni nieraz winią touroperatora aranżującego polisę. Poważniejsze przypadki, nagłaśniane przez media mogą stanowić poważne obciążenie wizerunkowe.

Art 52 ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych zobowiązuje organizatora turystyki do niezwłocznego udzielenia odpowiedniej pomocy podróżnemu, który znalazł się w trudnej sytuacji. Przy czym brak jest definicji sytuacji trudnych oraz katalogu środków obligatoryjnego wsparcia. pomocy. Przepis tylko przykładowo podaje jako trudną sytuacją brak możliwości powrotu do kraju, ale do tej kategorii należą między innymi problemy zdrowotne czy utrata paszportu. Kanwą do refleksji powinno stanowić orzeczenie wydane w sprawie śmierci turysty w skutek braku właściwej interwencji lekarskiej. Sąd Najwyższy zawyrokował w nim, że biuro podróży ponosi odpowiedzialność nie tylko za niezorganizowanie opieki lekarskiej nad uczestnikami wycieczki zagranicznej, lecz także za działanie lub zaniechanie zagranicznej służby zdrowia, której zleciło wykonanie swych obowiązków w tym zakresie[5]. Wyłączając powstania trudnej sytuacji z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa podróżnego pomoc organizatora turystyki ma być świadczona jest bezpłatnie. Przy winie umyślnej czy rażącym niedbalstwie organizator turystyki ma prawo domagać się jedynie zwrotu poniesionych kosztom. W tym kontekście warto wiedzieć, że do ubezpieczenia kosztów leczenia za granicą i następstw nieszczęśliwych wypadków często dołączana jest usługa polegająca na pomocy ubezpieczonemu w razie określonych trudności w podróży. Przy czym w zależności od OWU zakres pomocy bywa bardzo zróżnicowany. Niektóre umowy zobowiązują do wsparcia tylko w sprawach medycznych, a niektóre rozciągają pokrycie na przypadki utraty dokumentów, pieniędzy, opóźnienia środka transportu czy porwania. Ubezpieczyciel udzielając pomagając pomocy podróżnemu wyręcza organizatora turystyki w jego ustawowym obowiązku. Oczywiście usługa assistance przy ubezpieczeniu podróżnym może spełnić nie spełni takiej roli we wszystkich sytuacjach określonych jako trudne, nie mniej w interesie biura podróży leżymy by polisa gwarantowała jak najszersze wsparcie. Przy czym dodać wypada, że poszczególni ubezpieczyciele (czy ich asisstorzy) wywiązują się ze zobowiązań na zróżnicowanym poziomie. Dlatego przy wyboru towarzystwa uwzględnić należy także doświadczenie w likwidacji szkód.

Nie powinno ujść uwadze organizator turystyki w bardzo szerokim zakresie ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za szkody doznane przez podróżnego (więcej w artykule OC biura podróży). Świadczenie z ubezpieczenia podróżnych niekiedy może być zaliczone na poczet ewentualnej rekompensaty od touroperatora. Dotyczy to zwłaszcza polis od kosztów leczenia czy bagażu. Kwestia jak właściwe skonfigurować zakres pokrycia, jest na tyle obszerna, że wymaga osobnego artykułu. Tytułem przykładu warto wskazać na rozszerzenie typowego ubezpieczenia kosztów leczenia za granicą o klauzulę kontynuacji leczenia w kraju. Przeważnie główna lub najbardziej kosztowna część kuracji poszkodowanego ma miejsce w państwie stałego zamieszkania rekonwalescenta, albowiem ubezpieczenie turystyczne zasadniczo ukierunkowane jest na doraźną pomoc medyczną i transport z powrotem. Wprawdzie osoby objęte społecznym ubezpieczeniem zdrowotnym mają zapewnione świadczenia medyczne, ale ich dostępność szczególnie w aspekcie czasowym pozostawia wiele do życzenia, więc korzystanie przez całe lata z kosztownej prywatne opieki zdrowotnej nie należy do ewenementów, zwłaszcza jeśli ma się świadomość, że ostatecznie ciężar ekonomiczny leczenie poniesie ktoś inny. Np. według raportu WHC średni czas oczekiwania na rehabilitację w systemie publicznym przekracza 5 miesięcy. Odpowiedzialny za szkodę nie może odmówić pokrycia uzasadnionych kosztów leczenia w prywatnej placówce tylko dlatego, że dana procedura może być finansowana przez NFZ[6]. Natomiast rozmiarów obowiązku odszkodowawczego biura podróży nie pomniejsza co do zasady kwota należna ubezpieczonemu z Ubezpieczenia Następstw Nieszczęśliwych Wypadków[7]. Istotny wyjątek stanowią tylko wypłaty rekompensujące określone koszty np. zakup lub wypożyczenie sprzętu rehabilitacyjnego czy przeszkolenia zawodowego[8].

W kontekście ubezpieczenia turystów przez biuro podróży niebagatelne znaczenie ma instytucja regresu ubezpieczeniowego. W uproszczeniu gdy ubezpieczyciel wypłaci świadczenie z umowy ubezpieczenia majątkowego (np. ubezpieczenie kosztów leczenia za granicą), zyskuje roszczenie o zwrot uiszczonej kwoty od osoby trzeciej odpowiedzialnej za szkodę. Roszczenie zwrotu przysługuje ubezpieczycielowi także względem ubezpieczającego (podmiot zawierający umowę ubezpieczenia), jeśli nie on równocześnie ubezpieczonym (korzystający z ochrony ubezpieczeniowej)[9]. Np. organizator turystyki wykupujący pokrycie asekuracyjne dla podróżnych pełni rolę ubezpieczającego, a ubezpieczonymi są klienci touroperatora. Jednakże nie ma przewód, by towarzystwo ubezpieczeń zrzekło się prawa regresu na postawie ustaleń w umowie, z wyjątkiem szkód wyrządzonych umyślnie. Z resztą godne rozważenia jest także wykluczenie roszczeń zwrotnych względem zarządu, wspólników, pracowników ubezpieczającego. Touroperator może o to zadbać zawierając umowy na rzecz podróżnych, ale gdy turyści sami się ubezpieczają, ta kwestia pozostaje poza jego kontrolą.

Reasumując z perspektywy organizator turystyki niebagatelne znaczenia ma ubezpieczenie podróżnych w zakresie odpowiednim do potrzeb.

Innym godnym atencji aspektem ubezpieczeń kosztów leczenia za granicą i następstw nieszczęśliwych wypadków jest system zgłaszania ubezpieczanych i rozliczenia składki. W tym obszarze na rynku także funkcjonują zróżnicowane rozwiązania. Najczęściej umowa generalna zawierana wraz z udzieleniem gwarancji turystyczne, przewiduje składkę płatną co miesiąc na podstawie zgłoszonej liczby turystów oraz ustalonej stawki za osobodzień ochrony.

Jakie dokumenty i dane potrzebne są przygotowania oferty gwarancji organizatora turystyki ?

Pełnomocnictwo i umowa brokerska a gwarancja turystyczna

Jeśli zleceniodawca życzy sobie skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, którzy przeszuka rynek oraz na piśmie udzieli porady z rekomendacją najkorzystniejszej oferty to pierwszym etapem powinno być znalezienie kancelarii brokerskiej z doświadczeniem w zakresie gwarancji turystycznych. Broker reprezentuje interesy osoby poszukującej ubezpieczenia lub gwarancji ubezpieczeniowej wobec wszystkich ubezpieczycieli (w odróżnieniu od agenta ubezpieczeniowego, który jest przedstawicielem zakładu ubezpieczeń), wiec współpracę z kancelarią brokerską nawiązuje się przez podpisanie umowy brokerskiej i udzielenie pełnomocnictwa tzw. list brokerski).

2.Wniosek o gwarancję turystyczną

W celu uzyskania propozycji gwarancji turystycznej zawsze należy wypełnić wniosek. Każdy z ubezpieczycieli posługuje się nieco innym wzorem, ale w praktyce merytoryczne różnice ograniczają się do kilku szczegółów. Z tego względu większość zakładów oferentów gotowa jest dokonać wyceny na podstawie wniosku wypełnionego na formularzu każdego z konkurentów, jednocześnie warunkując udzielenie gwarancji od przedłożenia wniosku wypełnionego na własnej formatce.

3.Dokumenty dotyczące sytuacji finansowej i zabezpieczeń

Katalog dokumentów i danych niezbędnych do przedstawienia oferty gwarancji dla biura podroży zależy od :

• formy prawnej prowadzenia działalności (jednoosobowa działalność gospodarcza prowadzona na podstawie wpisu CEIDG, spółka, osobowa, kapitałowa)
• zasad oceny ryzyka przyjętych przez dany zakład ubezpieczeń
• sumy gwarancji
• skali i specyfikacji działalności danego biura podróży

Organizator turystyki i PUNPUT ubiegając się o gwarancję turystyczną najczęściej proszeni o przedłożenie dokumentów takich jak :

1. Wypis z KRS
2. Lista wspólników podpisana zgodnie z zasadami reprezentacji spółki, jeśli nie wszyscy wspólnicy są ujawnieni w Krajowym Rejestrze Sądowym
3.  Sprawozdania finansowe z ostatnich 3 lat obrotowe zgodne z obowiązującymi zasadami rachunkowości, jeżeli zobowiązani są do ich sporządzania zgodnie z obowiązującymi przepisami
4. Roczne zeznania podatkowe PIT/CIT z ostatnich 3 lat obrotowych oraz deklaracje podatkowe
5. Sprawozdanie finansowe (F-01 lub analogiczne) za ostatni kwartał bieżącego roku obrotowego, rachunek zysków i strat za okres od początku bieżącego roku obrotowego
6. Standardowe warunki podróży lub umowa o świadczenie usług.
7. Referencje dokumenty poświadczającego uczestnictwa w organizacjach branżowych
8. Zaświadczenie albo Oświadczenie z ZUS o niezaleganiu z zapłatą składek na ubezpieczenie społeczne
9. Zaświadczenie z US o niezaleganiu z zapłatą podatków (ważne 1 miesiąc).
10. Opinia banku prowadzącego rachunek bieżący, zawierająca informację o obrotach i zobowiązaniach kredytowych.
11. Deklaracja majątkowa / Wykaz składników majątku osoby fizycznych prowadzące jednoosobowe działalność gospodarczą / wspólników spółek osobowych w tym cywilnych
12. Dokumenty dotyczące proponowanego zabezpieczenia finansowego (np. przy hipotece wyciąg z księgi wieczystej nieruchomości mającej zostać obciążonej hipoteką oraz operat szacunkowy, przy poręczeniu deklaracja majątkowa poręczyciela)

Wykaz dokumentów i dokumentów wymaganych do przygotowania oferty gwarancji turystycznej przez dane Towarzystwa z reguły znajduje się w końcowej części wniosku o gwarancję touroperatora. Należy się liczyć, że po uzupełnieniu wniosku i dostarczaniu wskazanych danych i dokumentów organizator z różnych powodów może zostać poproszony o kolejne informacje. Np. w trakcie zapaści w branży turystycznej spowodowanej koronawirusem pojawiły się pytania o ilość anulowanych i odroczonych wyjazdów czy liczebność podróżnych pozywających aktualnie na wyjazdach.

[1] średnia za lata 2018-2021 i pierwsze półrocze 2022 obliczona na podstawie danych Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego https://ewidencja.ufg.pl/ewidencja/obywatel/statystyki/SFZFPTWWWPNL

[2] P.Cybula Obozy sportowe dla dzieci i młodzieży a ustawa o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych (zagadnienia wybrane) (w:) M. Zowisło J. Kosiewicz (red.) Sport i turystyka w perspektywie nauk społecznych: tradycja i współczesność str.405

[3] M.Stec Prawo Umów Handlowych System Prawa Handlowego Tom 5c Nb.29 str.369   Gwarancja turystyczna

[4] vide §3 ustęp 2 wzoru gwarancji ubezpieczeniowej.

[5] Wyrok SN z 28.03.1968 I CR 64/68 za M.Nestrowicz (w:) J.Rajski Prawo zobowiązań – część szczegółowa System Prawa Prywatnego Tom str. 1190 Nb.53

[6] P.Sobolewski(w:) K.Osajda (red.) Kodeks Cywilny. Komentarz Tom IIIa Art.444 Nb.14

[7] Wyrok SN z 19.06.1978 IV CR 152/78

[8] H.Ciepła (w:) J. Gudowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom IV. Zobowiązania. Część szczegółowa, wyd. II Art 829 Nb.6, M. Śmigiel, Zasada compensatio lucri cum damno a świadczenia z ubezpieczeń gospodarczych Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 4/2001 str.20 i 22

[9] Z. Gawlik (w:) A. Kidyba (red) Komentarz KC t. III cz 2 str. 1107 Art 828 Nb.6, J. Pokrzywniak (w:) M. Orlicki J. Pokrzywniak, Umowa ubezpieczenia, str. 126

Gwarancja organizatora turystyki -spytaj o ofertę

broker@andiw.pl

Telefon 696487675