Broker ubezpieczeniowy i jego obowiązki

Broker Ubezpieczeniowy

Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń nakłada na brokera szereg obowiązków. Niektóre z nich są właściwe wszystkim rodzajom pośredników ubezpieczeniowych, a inne stanowią differentia specifica tej profesji. Trudno określić dokładnie ilość powinności brokera, gdyż można je różnie ujmować. Jedne obowiązki wynikają z drugich, a część ma charakter meta-obowiązków, które określają sposób wykonywania innych. Nie sposób też zauważyć, że ustawodawca wielokrotnie w kontekście dystrybucji ubezpieczeń przypomina oczywiste dla całego systemu dyrektywy postępowania jak uczciwość, rzetelność i lojalność.

Ubezpieczenie OC zawodowe

Obowiązkiem wszystkich brokerów jest posiadanie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zawodowej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej. Rozporządzenie Ministra Finansów określa wysokość minimalnej sumy gwarancyjnej. Obecnie wynosi ona 1 924 560 EUR na wszystkie zdarzenia i 1 300 380 EUR na jedno zdarzenie. Warto zwrócić uwagę, że jest jeden z najwyższych limitów wśród obligatoryjnych ubezpieczeń obowiązkowych. W wielu wolnych zawodach minimalna suma gwarancyjna jest wielokrotnie niższa. Np. w OC adwokata limit wynosi 50 000 PLN na zdarzenie a przy prowadzeniu indywidualnej praktyki lekarskiej niezbędne jest ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z sumą 75 tys. euro dla jednego zdarzenia i 300 tys. euro na wszystkie. To obrazuje jak istotne jest właściwe budowanie programu ubezpieczenia (praca brokera). Nie będzie wielką przesadą stwierdzenie, że prawie każda Kancelaria Brokerska posiada ubezpieczenie nadwyżkowe, a do rzadkości nie należą polisy opiewające na dziesiątki milionów złotych. Obowiązek posiadania ubezpieczenia OC jest charakterystyczny dla wolnych zawodów.

broker wrocław

Analiza potrzeb ubezpieczeniowych

Ustawodawca nakłada powinność określenia potrzeb i wymagań klienta. Zatem konieczne jest ich zbadanie oraz analiza. Dotyczy to wszystkich kontrahentów i rodzajów produktów ubezpieczeniowych. Bez znaczenia jest także fakt, czy dane ubezpieczenie ma charakter dobrowolny, czy obowiązkowy. W ustawie nie określono sposobu w jaki broker ma uzyskać te informacje, ani jak szczegółowe rezultaty należy uzyskać w wyniku badania. Zdania uczonych jak i praktyka rynkowa są bardzo zróżnicowane. Zbyt daleko idącym uproszczeniem jest twierdzenie, że broker powinien wysłuchać klienta i ewentualnie zadać my pytania doprecyzowujące. Nierozsądne i niewykonalne zdaje się także oczekiwanie by pośrednik zgłębił wszelkie aspekty wszystkich wymagań i potrzeb każdego klienta. Odrzucając, nawet te skrajności, nie ma bezspornej odpowiedzi na pytanie czy przedmiotem analizy ma być każdorazowo całokształt ryzyk danego podmiotu, czy tylko zakres w której klient poszukuje ochrony. Abstrahując, już od tego, nie powinno budzić wątpliwości, że rozległość i szczegółowość wymaganej kognicji należy relatywizować do konkretnego klienta i jego sytuacji.

Broker czyli doradca

W porządku chronologicznym kolejnym obowiązkiem jest udzielanie zindywidualizowanej porady wraz z rekomendacją najwłaściwszej umowy. Porada ma być oparta na analizie dostępnych na rynku produktów ubezpieczeniowych w liczbie wystarczającej do opracowania rekomendacji. Oceny jaka ilość jest wystarczająca należy dokonywać indywidualnie w każdej sytuacji. Dlatego przesadą byłoby twierdzenie, że w każdej sytuacji przedmiotem analizy powinny być wszystkie dostępne na rynku produkty.
Broker powinien wyjaśnić także podstawy z jakich wynika rekomendacja, uwzględniając przeprowadzoną wcześniej analizę potrzeb i wymagań. W praktyce doradztwo ma miejsce na każdym etapie usługi brokerskiej. Można powiedzieć, że jest nawet jej istotą. Jednakże ustawodawca obliguje wprost do udzielenia porady na etapie wyboru produktu ubezpieczeniowego. Tylko wtedy porada musi przybrać formę pisemną.

Z obowiązku doradczego zwalnia brokera jedynie pisemne oświadczenie klienta o rezygnacji.

Każdy z dystrybutorów ubezpieczeń (broker, agent ubezpieczeniowy, zakład ubezpieczeń) zobligowany jest do uczciwego, rzetelnego i profesjonalnego postępowania, które ma być zgodne z interesem klienta, ale doradztwo jest domeną brokerów. Dlatego wymienione uniwersalne zasady postępowania niekiedy mają inną treść i formę niż w przypadku agentów czy ubezpieczycieli.

Jednakże zastrzec trzeba, że prezentowane bywają także zupełnie inne poglądy (jak się zdaje J.Zięba (w:) P.Machulak, J.Zięba (red.) Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń. Komentarz art 4 Nb.3). Ich kanwą są art 4 ustęp 1 pkt 1 ustawy o dystrybucji ubezpieczeń i art. 2 ust. 1 pkt l dyrektywy IDD 2016/97 stanowiące, że dystrybucja ubezpieczeń polega między innymi na doradzaniu, bez ogranicza tej czynności do brokerów. Niemniej z innych przepisów (zwłaszcza art. 32 ustęp 1 pkt 4 w zestawieniu z art 22 ustęp 1 ustawy o dystrybucji ubezpieczeń) wnioskować należy, że nie wszystkie kategorie dystrybutorów wykonują wspomnianą czynność (J. Pokrzywniak, (w:) J.Pokrzywniak (red.) Nowe zasady dystrybucji ubezpieczeń str 22, w podobnym kierunku J.Nowak (w:) P.Czubłun (red.) Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń. Komentarz Art. 4 Nb.6). Wyłączność brokerów w zakresie doradztwa tłumaczona bywa także rozróżnieniem między doradzaniem a doradztwem. według D. Maśniak doradztwo rozumieniu przyjętym w dyrektywie i ustawie stanowi poradę brokerską z rekomendacją, a doradzanie to typowe dla wszystkich dystrybutorów przeprowadzanie analizy wymagań i potrzeb klienta oraz udzielanie w jej konsekwencji odpowiednich informacji (D.Maśniak (w:) M.Fras i inni, Dystrybucja ubezpieczeń. Komentarz Art 4 Nb.2).

Obowiązki informacyjne

Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń przewiduje szeroką gamę powinności o charakterze informacyjnym. Już przy pierwszej czynności brokerskiej klienta należy poinformować o:

firmie brokera, adresie siedziby oraz o samym fakcie bycia brokerem ubezpieczeniowym. (Firma w języku prawa to oznaczenie przedsiębiorcy, błędem jest jej utożsamianie z przedsiębiorstwem),
numerze wpisu do rejestru brokerów wraz z podaniem strony, na której znajduje się rejestr oraz okazać zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej,
posiadanych akcjach albo udziałach zakładu ubezpieczeń uprawniających co najmniej do 10% głosów na walnym zgromadzeniu oraz, w przypadku brokera ubezpieczeniowego będącego osobą prawną, o akcjach albo udziałach brokera ubezpieczeniowego posiadanych przez zakład ubezpieczeń, uprawniających co najmniej do 10% głosów na walnym zgromadzeniu albo zgromadzeniu wspólników. Powiązania tego typu mogą mieć wpływ na obiektywizm brokera, dlatego klient powinien o nich wiedzieć.

Brokera obciąża także obowiązek podania klientowi obiektywnych informacji o produkcie ubezpieczeniowym umożliwiających podjęcie świadomej decyzji. Przy czym wymagane jest by przekaz owych obiektywnych treści był zindywidualizowany do rodzaju klienta i złożoności produktu. Oprócz tego, przy zawieraniu ubezpieczenia innego niż ubezpieczenie na życie, ubezpieczający musi otrzymać standaryzowany dokument zawierający informacje o produkcie (tzw. IPID – ang. insurance product information document), nazywany także kartą produktu. Sam dokument sporządzany jest przez zakłady ubezpieczeń, gdyż na rodzimym rynku to one prawie zawsze są twórcami produktu. Zadaniem brokera jest tylko jego przekazywanie.

Wynagrodzenie kancelarii brokerskiej Ubezpieczenie w Legnicy

Niezbędne jest także poinformowanie klienta jakiego rodzaju wynagrodzenie otrzymuje broker w związku z proponowanym zawarciem umowy ubezpieczenia lub umowy gwarancji ubezpieczeniowej, czy jest to honorarium płacone bezpośrednio przez klienta, prowizja uwzględniona, bądź nie, w wysokości składki. Oczywiście dopuszczalne są także inne formy odpłatności. W odniesieniu do honorarium obligatoryjne jest także ujawnienie jego wysokości, a gdy to jest niemożliwe przynajmniej sposobu jego obliczania. Przy ubezpieczeniach z UFK trzeba podać wskaźnik kosztów dystrybucji, na co nie zwraca się jednak uwagi, albowiem tego typu produkty na ogół nie są dystrybuowane przez brokerów.

Najpowszechniejszą formą wynagrodzenia kancelarii brokerskich od lat pozostaje prowizja wliczona w składkę, którą dystrybutorowi wypłaca ubezpieczyciel. W żargonie branżowym prowizja ta nazywa jest kurtażem brokerskim. Tytułem dygresji warto dodać, że kurtaż stanowi stanowi ciekawostkę prawno-ekonomiczną, by nie rzec paradoks. Nierzadko pada pytanie dlaczego towarzystwo ubezpieczeń miało by płacić wynagrodzenie podmiotowi, który działa w imieniu i interesie osoby poszukującej ochrony czy ubezpieczającego ? Prezes jednego z zakładów ubezpieczeń, nieco żartobliwie stwierdził, że broker to ktoś, kto psuje biznes ubezpieczycielom i jeszcze żąda za to od nich pieniędzy. Jednakże rzeczywistość jest bardziej złożona, niż może się wydawać, albowiem zaangażowanie podmiotu obeznanego z arkanami ubezpieczeń służy przynosi także wiele korzyści zakładom ubezpieczeń. Dzięki brokerom przeważnie procesy negocjacji warunków ochrony i likwidacji szkód przebiega sprawniej, a porady brokerskie uświadamiające potrzeby stymulują klientów do zawierania większej ilości umów i poszerzania zakresu pokrycia. Nie powinno też uwadze, że wypłacanie wynagrodzenia wyłącznie przez ubezpieczyciela jest wygodne także z perspektywy mocodawcy, albowiem gdyby było inaczej to uiszczenie należności za usługi pełnomocnika leżałoby po jego stronie klienta.

Jak wynika z powyższego z przepisy wcale nie statują obowiązku informowania ile zarabia broker ubezpieczeniowy w formie wynagrodzenia kurtażowego. Co więcej, uznać trzeba, że treść porozumienia między pośrednikiem a zakładem ubezpieczeń stanowi tajemnicę kontraktową. Dodać należy, że wiedza o wysokości prowizji brokera , w żen sposób nie była by pomocna zleceniodawcy gdyż , pomijając kilka wyjątków, wysokość składki (czyli koszt ubezpieczenia) pozostaje niezmienna niezależnie od tego czy przy zawieraniu umowy brał udział jakikolwiek pośrednik.

Reklamacje i Skargi

Od brokerów wymaga się także informowania o możliwości złożenia reklamacji, wniesienia skargi oraz pozasądowego rozwiązywania sporów. Informacja o możliwości złożenia reklamacji powinna określać miejsce i formę złożenia reklamacji, termin rozpatrzenia i sposób powiadomienia o jej rozpatrzeniu. Broker ma prowadzić rejestr skarg i reklamacji, w którym powinny być ewidencjonowane skargi i reklamacje dotyczące wykonywania działalności brokerskiej, niezwiązane z udzielaną ochroną ubezpieczeniową. Te ostatnie broker ma przekazywać Ubezpieczycielom, jeśli posiada do tego stosowne pełnomocnictwo.

Wszelkie przekazywane klientowi informacje powinny być jasne, rzetelne i niewprowadzające w błąd. Ponadto, gdy przekaz ma charakter reklamowy lub marketingowy, to te cechy powinny być wyraźnie wskazane.

Tajemnica zawodowa

Niezależnie czy chodzi o ubezpieczenie OC członków zarządu (D&O), polisę środowiskową, gwarancję ubezpieczeniową, polisę na życie pracowników czy inny produkt ubezpieczeniowy wymaga się od brokera zachowania w tajemnicy informacji uzyskanych w związku z wykonywaniem czynności brokerskich w zakresie ubezpieczeń.

Z faktu, że art 32 ustęp 3 pkt. 1 ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, stanowi o informacjach uzyskanych z w związku z wykonywaniem czynności brokerskich w zakresie ubezpieczeń, nie należy wywodzić, że obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej przez brokera nie dotyczy gwarancji ubezpieczeniowych. Wedle art. 4 ustęp 4 przywołanej ustawy czynności brokerskie w zakresie ubezpieczeń to wykonywane przez brokera na rzecz lub w mieniu klientów czynności dystrybucji ubezpieczeń do których zaliczają się między innymi aktywności związane z gwarancjami ubezpieczeniowymi (art.4 ustęp 1 ustawy o dystrybucji ubezpieczeń)

Art 32 ustęp 3 pkt. 1 ustawy o dystrybucji ubezpieczeń wskazuje na powinność utrzymać tajemnicy brokerskiej wobec wszystkich podmiotów, ale z innych regulacji można wywieść szereg wyjątków.

Brokerzy uprawnieni są do ujawniania zakładom ubezpieczeń danych klienta, ale tylko tych, które są niezbędnych do zawarcia umowy ubezpieczenia. Ponadto w doktrynie sugeruje się, że ubezpieczający powinien decydować jakie informacje o nim broker może przekazać ubezpieczycielom (P.Machulak (w:) P.Machulak, J.Zięba (red.) Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń. Komentarz art 32 Nb.21). Takie zapatrywanie uznać należy za słuszne co do zasady. Przy czym jeśli klient świadomie dostarcza brokerowi określone dane, to należy uznać, że kancelaria brokerska ma prawa przekazać je zakładowi ubezpieczeń na potrzeby aranżowania umów ubezpieczenia. Podmiot korzystający z usług brokera ubezpieczeniowego, będący przeważnie profesjonalistą, powinien mieć świadomość udostępnia ich towarzystwom ubezpieczeń. Jeśli klient nie życzy, by jakaś informacja udzielona brokerowi, dotarła do ubezpieczycieli niezbędne zdaje dokonanie wyraźnego zastrzeżenia. Sprzeczne ze zdrowym rozsądkiem byłoby wymagania od brokera, aby pytał o zgodę na ujawnienie towarzystwu każdej otrzymanej od zleceniodawcy informacji. Odmiennie można przyjąć odnośnie danych pozyskanych o kliencie bez jego wiedzy (np. w trakcie wizyty w siedzibie spółki poszukującej ubezpieczenia).

Istnienie obowiązku zachowania poufności uprawnia brokera (czy też osobę fizyczną wykonującą czynności brokerskie) do odmowy złożenia zeznań w postępowaniu karnym co do okoliczności, objętych tą tajemnicą. Niektórzy twierdzą nawet, odmowa stanowi nie prawo a obowiązek osób fizycznych z kancelarii brokerskiej. W każdym razie sąd lub prokurator mogą zwolnić brokera z obowiązku zachowania konfidencji kierując się dobrem wymiaru sprawiedliwości (art 180 § 1 Kodeks Postępowania Karnego). Takie kompetencje nie przysługują innym organom, zwłaszcza policji. KPK nie przewiduje generalne uchylenie tajemnicy (D.Gruszczecka (w:) J.Skorupka Kodeks Postępowania Karnego. Komentarz Art 180 Nb.6). Zwolnienie obejmuje wyłącznie fakty, których dotyczą zeznań w określonym postępowaniu.

obsługa brokera ubezpieczeniowego

W sprawach cywilnym i administracyjnych przepisy umożliwiają brokerowi zeznającemu w charterze świadka odmowę odpowiedzi na zadane pytania ze względu na istotną tajemnicę zawodową w postępowaniu cywilnym czy prawnie chronioną tajemnicę zawodową w postępowaniu administracyjnym. Ocena istotności tajemnicy zawodowej należy do brokera. (A.Turczyn (w:) O.M Piaskowska (red.) Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz aktualizowany Art.261 pkt.4). Przy czym instytucję odmowy odpowiedzi na pytania przez świadka odróżnić należy od odmowy zeznań w charterze świadka. (Porównaj art 261§ 2 KPC z art 261§ 1 KPC oraz 83§ 2 KPA z 83§ 1 KPA). Analogicznie jak w sprawach karnych nie ma jasności czy broker obowiązany jest uchylić się od odpowiedzi w kwestach objętych tajemnicą zawodową czy jest to wyłącznie jego uprawnienie. Opowiedzieć trzeba się jednak za tą pierwszą hipotezą interpretacją. Podkreślić wypada, że ani procedurze cywilnej ani administracyjna nie istnieje zwolnienia z tajemnicy zawodowej przy składowaniu zeznań w charterze świadka. Zdarzają się jednak wyjątki, z których większość ma niewielkie znacznie w kontekście brokerów. Np. Według art.662 KPC świadkowie testamentu ustnego, którzy mają stwierdzić przed sądem treść testamentu ustnego, nie mogą
odmówić odpowiedzi na pytania.

Wyłom w obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej przez brokera ubezpieczeniowego stanowi powinność podania się kontroli skarbowej (45 ust. 1 Ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej) oraz kontroli Komisji Nadzoru Finansowego.

Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń nie precyzje kręgu podmiotów, których mogą dotyczyć informacje chronione jako tajemnica brokerska (W.Kośla (w:) P.Czubłun (red.) Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń. Komentarz Art. 32 Nb.18), wiec nie ma podstaw by ją ograniczać wyłącznie do klientów kancelarii brokerskiej Lege non distinguente nec nostrum est distinguere. Ten fakt nie zawsze jest dostrzegany przez komentatorów (D. Maśniak (w:) M.Fras i inni Dystrybucja ubezpieczeń. Komentarz Art.32. podrozdział VII). Oprócz podmiotu obsługiwanego przez brokera tajemnica brokerska rozciąga się między na kontrahentów klienta kancelarii brokerskiej czy towarzystwa ubezpieczeń. Nie mniej jednak osoby inne niż klient kancelarii brokerskiej chronione są tajemnicą tylko w zakresie w jakim nie godzi to w interes klienta. Przy wykładni art 32 ustęp 3 pkt. 1 ustawy o dystrybucji ubezpieczeń stanowiącego o obowiązku zachowania tajemnicy przez brokera należy bowiem uwzględnić art 7 ustęp 1 tego aktu prawnego, który nakazuje wykonywać dystrybucję ubezpieczeń zgodnie z najlepiej pojętym interesem klientów. Zatem np. jeśli broker wejdzie w posiadanie w posiadanie informacji o kontrahencie klienta, bez wiedzy tegoż kontrahenta, to ma prawo przekazać te informacje zakładowi ubezpieczeń bez zgody kontrahenta klienta, jeśli służy to interesowi klienta, a klient się na to godzi. Przy czym prymat interesu klienta nie ma charteru bezwzględnego.

Nierzadko powtarza się pogląd, że tajemnicy brokerskiej nie można się zrzec. Takie postawienie sprawy zdaje się zbyt kategoryczne z wielu względów. Nie przesądza tego żaden przepis, a ograniczeń wolności nie należy wykładać rozszerzająco. Instytucja tajemnicy brokerskiej ma służyć przedewszytkim podmiotom, których dotyczą informacje pozyskiwanie przez brokera, zwłaszcza klientów kancelarii. Zatem odmawianie prawa zrzeczenia się tajemnicy, było by sprzeczne z celem regulacji, jeśli ujawnienie informacji przez brokera miało leżeć w interesie beneficjenta tajemnicy. Np. za korzystne dla spółki obsługiwanej przez kancelarię brokerską może aby broker przedstawił jej potencjalnym kontrahentom opinie w kwestii adekwatności do potrzeb zaaranżowanego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej spółki. Oczywiście taka rezygnacja będzie dopuszczalna tylko w zakresie w jakim informacje nie dotyczą innych beneficjentów. np. ubezpieczyciela, poszkodowanego przez przez klienta brokera. Jednak nic nie stoi na przeszkodzie, by ujawnić dane dotyczące wielu osób za zgodą każdego z zainteresowanych. Należy też brać pod uwagę, że większość podmiotów stanowią profesjonaliści, którzy wyrażając zgodę na ograniczenie tajemnicy są świadomi potencjalnych zysków i strat. Reasumując ze względu na ochronę innych osób należy uznać za skutecznością zrzeczenia się tajemnicy brokerskiej, ale tylko wycinkowo przez jej beneficjenta.

Komentatorzy jak rzadko kiedy pozostają zgodni co do tego, że adresatami obowiązek zachowania tajemnicy brokerskiej oprócz brokera, adresatami obowiązku zachowania tajemnicy są także osoby wykonujące czynności brokerskie (P.Machulak (w:) P.Machulak, J.Zięba (red.) Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń. Komentarz art 32 Nb.23, D. Maśniak (w:) M.Fras i inni Dystrybucja ubezpieczeń. Komentarz Art.32. podrozdział VII). Asumptem to podważania tej tezy może być brak wyraźnego wskazania osób wykonujących czynności brokerskie w gronie zobowiązanych, analogicznie jak ma to miejsce w ustawie o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Jednakże akceptacja takiej słusznej ze względów systemowych wykładni prowadziła by do absurdalnych rezultatów.

Oprócz tego godna zastanowienia jest kwestia obarczenia obowiązkiem zachowania tajemnicy brokerskiej osób innych nie wykonujących czynności brokerskich a zatrudnionych przez brokera czy z nim współpracującym. W tym kontekście przypomnieć wypada,że art 31 ustawy o dystrybucji ubezpieczeń wprowadza możliwość zlecenia przez brokera wykonywanie czynności
wymagających specjalistycznej wiedzy innym podmiotom, z wyłączeniem prawa
składania i przyjmowania oświadczeń woli w imieniu klientów. Problem tylko niektórych przypadkach rozwiązuje KP nakazując pracownikowi zachowanie w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę (art.100 § 2 pkt.4 KP) oraz regulacje innych tajemnic zawodowych (np.tajemnica adwokacka).

Obowiązek konfidencji nie ustaje po rozwiązaniu stosunku umownego z danym partnerem czy zaprzestanie wykonywania działalności brokerskiej. Próżno szukać jakichkolwiek ograniczeń czasowych w tym zakresie.

W piśmiennictwie można się spotkać z terminem tajemnica ubezpieczeniowa do odnoszącym się obowiązku zachowania poufności przez zakład ubezpieczeń, który odróżnia się od tajemnicy brokerskiej czy agencyjnej (M.Szczepańska (w:)M.Szczepańska, P.Wajda (red.), Ustawa o działalności
ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Komentarz Art 35.Nb.1). Jednakże w żargonie branżowym zdarza się też używać tego terminu w odniesieniu do brokerów i agentów ubezpieczeniowym. Niezależnie od nazewnictwa można się zastanawiać nad różnicami w zakresie obowiązku zachowania poufności przez brokerów i towarzystwa ubezpieczeń gdyż brzmienie przepisów regulujących obowiązki tych grup nie jest identyczne. Ustawa o działalności ubezpieczeniowej statuuje nakaz zachowania tajemnicy dotyczącej poszczególnych umów ubezpieczenia, a ustawa o dystrybucji ubezpieczeń wprowadza obowiązek zachowania w tajemnicy informacji uzyskanych w związku z wykonywaniem czynności brokerskich w zakresie ubezpieczeń. Zdaniem niektórych, skoro obowiązek towarzystwa ubezpieczeń dotyczy tylko poszczególnych umów ubezpieczenia, to zakład ubezpieczeń prawa ujawniać uogólnione, zbiorcze dane statystyczne (E.Bukowska (w:) P.Czubłun (red.) Ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Komentarz Art 35.Nb.1). Trudno się z tym nie zgodzić, ale nieprawidłowym było przyjęcie, że tajemnica brokera stoi na przeszkodzie ujawnianiu przez brokera zbiorczych, ogólnych statystyk. Od lat praktykuje się publikowanie takich danych w prasie branżowej na podstawie ankiet wypełnionych przez kancelarie brokerskie. Autorowi niniejszego opracowani nie jest znana, żadna negatywna reakcja KNF na takie postępowanie. Stwierdzono już, że tajemnica brokerska dotyczy także umów gwarancji ubezpieczeniowej, a w doktrynie wyrażana bywa kontrowersyjna opinia, że obowiązek ubezpieczycieli nie sięga gwarancji (M.Szczepańska (w:)M.Szczepańska, P.Wajda (red.), Ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Komentarz Art 35.Nb.2). Powtórzyć z emfazą trzeba, że mimo odmienności obu przepisów, obowiązek konfidencji znajduje zastawanie zarówno do brokerów, ubezpieczycieli jak osób fizycznych przez które działają. Wbrew pierwszemu wrażeniu uznać trzeba, także że oba obowiązki mają nieograniczony zakres czasowy. W sumie najistotniejsza a może jedyna istotna, dla praktyki konsekwencja odmiennego brzemienia przepisów polega na tym, że tajemnica zakładu ubezpieczeń nie dotyczy informacji udzielanych na wniosek określonych w ustawie podmiotów (np.Policji, AWB, prokuratury sądów) (art 35 ustęp 2 i następne ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej).

Obowiązek doskonalenia zawodowego

Osoby wykonujące czynności brokerskie w zakresie ubezpieczeń (odróżnij od brokera) mają obowiązek doskonalenia umiejętności zawodowych przez szkolenia dotyczące tematyki określonej ustawowo. Przy czym zakres tematyczny szkolenia zawodowego powinien uwzględniać charakter proponowanych umów ubezpieczenia i gwarancji ubezpieczeniowych oraz zakres wykonywanych czynności. Minimalny czas szkoleń wynosi 15 godzin w roku kalendarzowym. Jednakże zdaniem UKNF wymiar 15 może być niewystarczający, jeśli dana osoba proponuje klientom zawieranie różnorodnych umów ubezpieczenia. W takich przypadkach liczba godzin szkoleniowych powinna być adekwatna do zakresu tematycznego oferowanych ubezpieczeń (Stanowisko Urzędu KNF z 12.02.2020). Zatem niekiedy trudno precyzyjnie i bezsprzecznie wskazać niezbędny wymiar czasowy szkoleń. Jasne jest natomiast, że maksymalny czas szkolenia w ciągu jednego dnia to 8 h. Na brokerze ciąży obowiązek zapewnienia odpowiedniego poziomu merytorycznego szkolenia oraz przeprowadzenie go przez osoby posiadające wykształcenie lub doświadczenie zawodowe odpowiednie do omawianej tematyki.

Archiwizacja i sprawozdawczość

Broker ma przechowywać dokumentację dotyczącą wykonywanej działalności brokerskiej przez okres 10 lat od dnia zakończenia współpracy z klientem.

Po zakończeniu roku kalendarzowego broker ubezpieczeniowy zobowiązany jest złożyć sprawozdanie z działalności Komisji Nadzoru Finansowego, obejmujące zalokowane składki, wypłacony kurtaż z podziałem na poszczególne zakłady ubezpieczeń. Celem tej instytucji, jest kontrola niezależności brokera od zakładów ubezpieczeń.

Ze statusu brokera jako niezależnego doradcy wynika cały szereg obowiązków polegających na powstrzymaniu się od wchodzenia brokera w określone relacje. Zakazane jest :
– wykonywanie działalności agencyjnej, a nawet samych czynności agencyjnych
– pozostawanie w stałym stosunku umownym z zakładem ubezpieczeń lub agentem
– członkostwo w organach nadzorczych lub zarządczych wyżej wymienionych
– posiadanie akcji lub udziałów zakładu ubezpieczeń oraz agentów.

broker ubezpieczniowy

Obowiązki brokera wynikające z innych ustaw oraz OWU

Powyżej wzmiankowano niektóre obowiązki kancelarii brokerskiej wynikające z ustawy o dystrybucji ubezpieczeń. Jednakże katalog powinności obciążających brokera ubezpieczeniowego jest znacznie szerszy, gdyż obowiązki brokerskie ma źródła także w szeregu innych aktów prawnych, wzorcach umownych poszczególnych produktów ubezpieczeniowych, oraz w umowie łączącej brokera z mocodawcą. Nie sposób wyczerpująco wyliczyć wszystkich obowiązków ciążących na brokerach, ale pewien obraz rzeczywistości dają egzemplifikacje.

Warto zwrócić uwagę na tzw.obowiązek deklaracji ryzyka. Zgodnie z art 815 Kodeksu cywilnego : przed zawarciem umowy ubezpieczający obowiązany jest podać ubezpieczycielowi wszystkie znane sobie okoliczności, o które ubezpieczyciel zapytywał. Analogiczna powinność ciąży na przedstawicielach ubezpieczającego czyli między innymi na brokerze. Z tym, że wspomniany przepis precyzuje, że przedstawiciel ma ujawnić ponadto okoliczności jemu znane. Zatem powstaje pytanie: czy przy zawieraniu umowy przez przedstawiciela chodzi tylko o okoliczności znane przedstawicielowi (brokerowi), o które pytał zakład ubezpieczyciel czy wszelkie okoliczności wiadome przedstawicielowi, niezależne od treści zapytania towarzystwa ubezpieczeń. Ubezpieczyciele rzecz jasna zdają się przekonywać do tej drugiej hipotezy interpretacyjnej, o czym świadczą sformułowania wielu OWU. Na rozszerzające wykładnie wskazuje także sama stylistyka przepisu. Jednakże sprawa nie jest przesądzona. Za wątpliwą uznać trzeba bowiem potrzebę relacjonowania ubezpieczycielowi wszystkich znanych faktów. Skoro dana okoliczność jest istotna z punktu widzenia oceny ryzyka, to ubezpieczyciel jako wyspecjalizowany profesjonalista powinien o nią zapytań. Trudno wymagać, by przedstawiciel (nawet będący doświadczonym brokerem) domyślał się co ma znacznie, a co nie. Ponadto w wielu stanach faktycznych spełnienie obowiązku deklaracji ryzyka w takim zakresie może okazać się bardzo pracochłonne, a niekiedy wręcz niewykonalne. Zgodnie z zasadą domniema racjonalności działań ustawodawcy, nie można zaakceptować tak daleko idącego obciążania niepotrzebnym obowiązkiem. Forowanej przez niektórych ubezpieczycieli interpretacji zarzuca się także niewłaściwe wyważenie interesów stron.

W ogólnych warunkach ubezpieczenia można się spotkać, z postanowieniami stanowiącymi o rozciąganiu obowiązku aktualizacji danych na brokera.

Jako kancelarii specjalizująca się w ubezpieczenia OC członków zarządu, trudno było by nie wspomnieć o obowiązku wynikającym z nowelizacji Kodeksu Spółek Handlowych, która weszła w życie 13.10.2022. Od tego dnia Rada Nadzorcza spółki z.o.o albo spółki akcyjnej, prostej spółki akcyjnej jak i dyrektor niewykonawczy prostej spółki akcyjnej w celu wykonywania swoich obowiązków nadzorczych mogą żądać między innymi od osób wykonujących regularnie czynności, na rzecz na rzecz spółki na podstawie umowy o dzieło, umowy zlecenia albo innej umowy o podobnym charakterze wszelkich dokumentów, informacji, sprawozdań lub wyjaśnień oraz żądać ich przedstawienia na posiedzeniu organu nadzoru (Patrz art. 219§4, 300⁷¹§1, 300⁷⁶§5, 382 §4 KSH). Na ogół brokerzy świadczą swoje usługi w sposób regularny na podstawie umowy, która wykazuje wiele podobieństw do stosunku zlecenia (o stosowaniu do umowy brokerskiej odpowiednio przepisów o zleceniu Wyrok Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 8 grudnia 2016 r., sygn. akt VIII GC 2273/14) (o charakterze umowy brokerskiej D. Maśniak (w:) M.Fras i inni Dystrybucja ubezpieczeń. Komentarz Art.4. Nb.6). Kancelaria brokerska może być adresatem obowiązku skorelowanego z opisanym wyżej uprawnieniem Rady Nadzorczej i dyrektorów niewykonawczych. Informacje, dokumenty, sprawozdania lub wyjaśnienia mają być przekazane w ciągu 2 tygodni od zgłoszenia żądania chyba, że wniosek przewiduje dłuższy termin. Wprawdzie KSH przewiduje ten termin tylko w odniesieniu do wniosków Rady nadzorczej (porównaj 219§ 4¹, 300⁷¹§1¹, 382§5 z 300⁷⁶KSH) ale przez analogię przyjąć trzeba, że również żądania dyrektora niewykonawczego prostej spółki akcyjnej należy realizować do dwóch tygodni od zgłoszenia, o ile wnioskujący nie określił dłuższego czasu.

RN czy dyrektor niewykonawczy może zwrócić się nie tylko o już istniejący dokument (każdy nośnik i informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią) dotyczący nadzorowanego podmiotu, lecz także nakazać sporządzenie opracowania służącego celom nadzorczym (R.L Kwaśnicki, A.Szymański (w:) R.L Kwaśnicki, A.Szymański F.Ostrowski Kodeks Spółek Handlowych. Komentarz do zmian (Tzw. Prawo Holdingowe). Art 382 Nb.28-29).Sam stan faktyczny statuuje opisane uprawnienie Nie istnieje potrzeba sankcjonowania tego obowiązku w umowie między spółką kapitałową a brokerem. Tak samo nikt nie jest władny derogować obowiązku w drodze postanowień kontraktowych (Tamże Nb.30 pkt.4 in fine). Niejako na marginesie tych, rozważań można wskazać, że spółka posiadająca wyżej wymienione organy nadzorcze z mocy prawa przysługuje uprawnienie o charakterze zewnętrznym, które inne podmioty np. spółka z.o.o bez Rady Nadzorczej mogą mieć co najwyżej na podstawie postanowień umownych. Nawet wtedy ochrona spółki bez rady Nadzorczej czy dyrektora niewykonawczego jest słabsza, bo realizacji uprawnień nie zabezpiecza sankcja o charterze karnym.

Żądanie może obejmować nawet posiadane przez brokera informacje, sprawozdania lub wyjaśnienia dotyczące spółek zależnych oraz spółek powiązanych ze spółką, której Rada Nadzorcza czy dyrektor niewykonawczy zgłasza zapotrzebowanie. Jednakże powyższe nie oznacza wcale, że Rada Nadzorcza spółki dominującej, ma prawo wymagać sprawozdań, informacje czy wyjaśnienia od brokera stale współpracującego spółką zależną, a nie dominującą (tak należy wywodzić z Tamże Nb.32).

Oprócz wzmianki, że uprawnienie ma być realizowane w celu realizacji obowiązku nadzoru, ustawodawca nie precyzje jego granic, a zwłaszcza częstotliwości żądań ani szczegółowości i ilości informacji, których przedłożenia można wymagać. Próżno szukać też regulacji ewentualnych konfliktów tego obowiązku z ochroną tajemnicy handlowymi kontrahenta. Zatem możliwości dopuszczalnej prawnie odmowy spełnia żądań Rady Nadzorczej czy Dyrektora są niezwykle ubogie, a przy tym niewywiązanie się z obowiązku, choćby nieumyślne stanowi przestępstwo zagrożone grzywną. Warto dodać, że dolegliwość większą niż zapłata kary pieniężnej, stanowić może utrata prawa do bycia członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatorem prokurentem przez 5 lat od dnia uprawomocnienia się wyroku, chyba że wcześniej nastąpiło zatarcie skazania albo sąd zwolnił skazanego z zakazu. Wprawdzie do popełnia wspomnianego przestępstwa dochodzi przez sam fakt uchybienia obowiązkowi, to ochronę przed wydaniem wyroku skazującego stanowi wymóg wykazania większej niż znikoma szkodliwości społecznej czynu. Osobno kwestię jest ewentualna odpowiedzialność odszkodowawcza względem mocodawcy. Reasumując przepisy Kodeksu Spółek Handlowych stwarzają podstawę, by od brokera wymagać skomplikowanych i czasochłonnych działań, a ewentualnie uchybienia mogą wiązać się z niebagatelnymi konsekwencjami.

Obowiązki brokerskie wynikające z Kodeksów Etycznych

Kolejne źródło obowiązków stanowią kodeksy etyczne. Wprawdzie nie mają one rangi powszechnie obowiązujących przepisów prawa, ale między innymi przez to, że są szeroko aprobowane przez środowisko brokerskie ich oddziaływanie jest znaczne. Dotyczy to zwłaszcza Kodeksu Stworzonego przez Stowarzyszenia Polskich Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych zwanego Kartą Sobieszowską. Wiele zapisów z takich aktów pokrywa się z zasadami wynikającymi z ustaw i rozporządzeń, ale niektóre materie ( np.wzajemne stosunki między brokerami) regulowaną są bardzo specyficznie tj. bardziej szczegółowo lub odmiennie niż gdziekolwiek indziej.

Przykładem istotnego obowiązku wysłowionego w Kodeksach Etyki Brokerów jest nakaz unikania konfliktu pełnomocnictw. Według communis opinio usługa brokerska z natury ma charakter wyłączny, wiec przed uzyskaniem umocowania od Klienta, który współpracuje z innym Brokerem, do obowiązków (nowego) brokera należy uświadomienie klientowi celowości uregulowania stanu prawnego poprzez wskazanie jednego pośrednika w odniesieniu do określonego ryzyka. Jeśli to nie nastąpi jako właściwe rozwiązanie wskazuje się odmowę przyjęcia umocowania przez Kancelarię , dopiero usiłującą nawiązać współtwórcę z nowym klientem. Przy czym zastrzec należy, że w tej kwestii istnieją także poglądy odmienne. Nadal swoich zwolenników ma teza, że skoro mocodawca życzy sobie by w zakresy pełnomocnictw się dublowały, to nie ma przeszkód etycznych czy prawnych by brokerzy działali w ten sposób. Niektórzy wręcz gotowi są twierdzić, że właśnie taka forma bezpośredniego konkurowania najlepiej zabezpiecza interesy klienta. Jednakże praktyka rynkowa wskazuje się, że pokrywające się umocowania przeważnie stwarzają problemy dla wszystkich zainteresowanych w zawarciu umowy ubezpieczenia, a za zwyczaj ostatecznie kończy się na tym, że mocodawca proszony jest wskazanie jednego reprezentanta albo wszyscy brokerzy otrzymują jedną ofertę w tej samej chwili. Można się spotkać także tzw. teoria ostatniego strzału. Zakłada ona wprawdzie, że immanentną pełnomocnictwo brokerskiego jest wyłączność, ale udzielenie umocowania nowemu podmiotowi pozbawia uprawnień dotychczasowego brokera ubezpieczeniowego.

Obowiązki osoby wykonujące czynności brokerskie

Od obowiązków Kancelarii Brokerskiej czy brokera należy odróżnić powinności osób wykonujących czynności brokerskie, chociaż niektóre powinności dotyczą obu rodzajów podmiotów. Przykładem jest tajemnica zawodowa czy obowiązek doskonalenia zawodowego. Natomiast adresatami obowiązku okazywania upoważnienia do wykonywania działalności brokerskiej są osoby fizyczne wykonujące tą działalność

Potrzebujesz porady w sprawie ubezpieczenia lub gwarancji ?

Napisz broker@andiw.pl albo zadzwoń 696 48 76 75

Ubezpieczenie legnica

Kancelaria brokerska Wrocław

Przeczytaj również :