Ubezpieczenie należności

Co to jest ubezpieczenie należności ? Jak działa ? Na czym polega? Można też się spotkać z opiniami, świadczącymi o ogromnej niewiedzy w tej dziedzinie. Olbrzymią przydatność umowy potwierdziły już perturbacje gospodarcze wywołane pandemią koronawirusa.

Ubezpieczenie należności – spis treści

1. Co to jest kredyt kupiecki ?
2. Ubezpieczenie należności – od czego naprawdę chroni ?
3. Wierzytelności objęte ubezpieczeniem kredytu kupieckiego
4. Limity i udziały własne
5. Jak działa ubezpieczenie należności handlowych ?
6. Korzyści z ubezpieczenia kredytu kupieckiego ?
7. Ile kosztuje ubezpieczenie należności ?
8. Polisa a factoring
9. Kontakt do brokera

 

Co jest kredyt kupiecki ? 

Kredyt kupiecki w największym uproszczeniu polega na odroczeniu terminu płatności za dostarczony towar lub wykonaną usługę. Przymiotnik kupiecki wskazuje na relację obustronnie profesjonalną, gdyż kupiec w dawnym ustawodawstwie jest odpowiednikiem przedsiębiorcy. Chodzi tutaj o kredyt w znaczeniu ekonomicznym. Kredytu w rozumieniu prawa może udzielać wyłącznie bank. Podstawowa funkcja ubezpieczenia należności handlowych, nazywanego także ubezpieczeniem faktur, wierzytelności, płatności, kredytu kupieckiego, sprowadza się do zapewnienia kredytodawcy rekompensaty za fakturę z odroczonym terminem płatności, której nie zapłacił nabywca dóbr lub usług. Nieco upraszczając, jeśli przez określoną liczbę dni po terminie zapłaty i podjęciu prób windykacji ubezpieczony nie otrzyma należności od kontrahenta, to uiszcza ją ubezpieczyciel.

Istotę działania ubezpieczenia należności doskonale obrazuje klip przygotowany przez jedno z wiodących towarzystw ubezpieczeń

Od czego chroni ubezpieczenie należności ?

Ochrona może obejmować dwa rodzaje ryzyk : handlowe (komercyjne) i niehandlowe. Jeśli ubezpieczenie należności dotyczy zdarzeń z tej pierwszej grupy, to odszkodowanie należne jest w razie :

• prawnego stwierdzenia niewypłacalności dłużnika lub
• braku zapłaty przez określony czas.

 

Spełnienie dowolnej z tych przesłanek upoważnia do wypłaty z ubezpieczenia należności.

OWU szczegółowo określają czym jest prawne stwierdzanie niewypłacalności. Przy czym definicje stosowane przez poszczególnych ubezpieczycieli różnią się istotnymi szczegółami. Zwykle przyjmuje się, że doszło do niewypłacalności w razie wystąpienia choćby jednego z następujących zdarzeń : ogłoszenie upadłości dłużnika, otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego, oddalenie wniosku o upadłości dłużnika ze względu na ubóstwo masy upadłościowej, bezskuteczność egzekucji, wykazanie iż koszty dochodzenie należności od dłużnika przekraczać będą należność.

Przesłanka braku zapłaty przez określony czas określana nierzadko mianem przewlekłej zwłoki lub faktycznej niewypłacalności bywa uregulowana dość różnorodnie. W zależności od OWU jest to zwykle okres od 90 do 180 dni. Na dodatek niektórzy oferenci liczą bieg terminu od daty wymagalności faktury, inni od zgłoszenia do windykacji niezapłaconej na czas należności, jeszcze inni od otrzymania wniosku o windykację przez zakład ubezpieczeń.

Natomiast ryzyka niehandlowe wiążą się z zaistnieniem siły wyższej, czyli w uproszczeniu zdarzenia niezależnego od woli, którego skutki są niemożliwe do przezwyciężenia. W kontekście ubezpieczenia kredytu kupieckiego chodzi przede wszystkim o wypadki natury politycznej lub katastrofy naturalne. Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń powstanie, jeśli kontrahent nie wykona zobowiązania przez określony czas na przykład z powodu : memorandum płatniczego przez rząd kraju odbiorcy, utrudnienia transferów pieniężnych wynikających ze zmiany przepisów prawa, decyzji administracyjnych, wojny, rewolucji, zamieszek, masowych strajków, klęsk żywiołowych w tym trzęsień ziemi. Siłą wyższą może być także pandemia.

Na rynku dominują ubezpieczenia należności obejmujące wyłącznie ryzyka handlowe. Polisy chroniące także od braku zapłaty na skutek obostrzeń politycznych lub katastrof naturalnych charakterystyczne są dla ubezpieczeń eksportowych, które stanowią około 1/4 kwoty ubezpieczonych należności. W zasadzie polisy ograniczające się do ryzyk niehandlowych nie występują na polskim rynku.

Wierzytelności objęte ubezpieczeniem kredytu kupieckiego

Istnieje mnóstwo możliwych konfiguracji ubezpieczenia należności. Podstawowe znaczenie ma czy ubezpieczone są długi krajowe, zagraniczne (eksportowe) czy jedne i drugie. Na ogół pokrycie rozciąga się na płatności z Polski i z wymienionych taksatywnie innych państw. Zasadniczo, większych problemów nie sprawia uzyskania ochrony dla terytorium państw wysokorozwiniętych (np. członków UE czy OECD). Natomiast znacznie trudniejsze i bardziej kosztowne bywa zaaranżowanie ubezpieczenia kredytu kupieckiego obejmującego płatności z odległych lokalizacji bez stabilnego porządku prawnego, ponieważ tam szanse na skuteczną egzekucje nie są duże. Sporadycznie można spotkać się także z ofertami dedykowanymi określonym regionom świata. 

Dosyć rzadko ubezpieczane są pojedyncze wyselekcjonowane wierzytelności czy należności wobec tylko jednego dłużnika (Single Risk). Dominujący model stanowi rozciąganie pokrycia na wszystkie wierzytelności handlowe z wyjątkiem wyraźnie wskazywanych (tzw. ubezpieczenie portfelowe, Whole Turnover) bądź na określone grupy wierzytelności. Program może obejmować faktury wystawione określonym imiennie kontrahentom bądź dla podmiotów spełniających określone warunki. W ubezpieczeniu kredytu kupieckiego oferenci preferują cenowo i zakresowo ubezpieczenie całego obrotu lub przynajmniej dóbr wierzytelność według zobiektywizowanych kryteriów, czyli w taki sposób, aby ubezpieczony nie mógł swobodnie selekcjonować jakie należności mają być zabezpieczone, a jakie nie. Natomiast u ubezpieczonych zauważalne jest odwrotne dążenie. Opinie w kwestii czy lepiej ubezpieczyć mniej wierzytelności na gorszych warunkach, czy więcej ale według korzystniejszych parametrów są podzielone. Jeśli jeden ubezpieczyciel nie jest w stanie przyznać danemu ubezpieczonemu limitu odpowiedzialności na oczekiwanym poziomie, w grę wchodzi zawarcie ubezpieczenia nadwyżkowego z innym towarzystwem. Specyficzną odmianę ubezpieczenia należności stanowi polisa Excess of Loss (w skrócie XoL lub XL-cover). Podmioty o obrocie powyżej 20 MLN EUR mogą ubezpieczyć się od strat wynikających z niezapłaconych należności ponad poziom ustalony w umowie (najczęściej straty z lat ubiegłych). Sporadycznie praktykuje się, także ubezpieczenie należności określonego np. wierzytelności czynszowych, chociaż częściej ochronę w tym zakresie zapewnia się przy wykorzystaniu gwarancji ubezpieczeniowych, a nie umowy ubezpieczenia.

Zwykle ochrona dotyczy należności powstałych w okresie ubezpieczenia. Zdarza się jednak, że ubezpieczenie obejmuje dodatkowo płatności istniejące przed początkiem okresu ubezpieczenia, ale w tej dacie jeszcze niewymagalne. Zresztą chwila powstania wierzytelności nie jest na rynku postrzegana jednolicie. Kilka Towarzystw ubezpiecza należności za towary dostarczone i usługi wykonane w okresie  ubezpieczenia. Powszechnie za ubezpieczalne uważa się wierzytelności z terminem zapłaty do 180 dni. Jednakże niekiedy można spotkać się udzielaniem ochrony odnośnie płatności odroczonych nawet o kilka lat.

Niemal zawsze z zakresu pokrycia wyłączone są długi przedsiębiorstw powiązanych i podmiotów publicznoprawnych i innych, które nie mogą ogłosić upadłości. Wypłata nie przysługuje także za wierzytelności sporne lub powstałe w ramach nieważnych umów. Prawie każdy z oferentów posiada nieco odmienne definicje tych pojęcia w OWU. Już sama nazwa ubezpieczenie należności handlowych wskazuje, że poza zakresem ochrony ubezpieczeniowej pozostawione są płatności niewynikające z działalności gospodarczej wierzyciela i dłużnika. Niestety w okresie lockdownu wielu nieświadomych tego przedsiębiorców godziło się na odroczone terminu płatności dla podmiotów, który wyrejestrowały działalność gospodarczą.  Warto dodać, że zwykle poza zakresem odszkodowania pozostają : odsetki, różnice kursowe, kary umowne i koszty prowadzenia sporu, części należności zaspokojone w inny sposób (np. przez realizację zabezpieczeń, potrącenie). Niemniej jednak niektóre wyłączenia można znieść lub przynajmniej złagodzić za pomocą dedykowanych klauzul. Na przykład wiele towarzystw ubezpieczeń aprobuje rozciągnięcie pokrycia na koszty windykacji polubownej.

Limity i udziały własne w ubezpieczeniu należności

Analizując ofertę warto też zwrócić uwagę na szereg ograniczeń kwotowych. Oprócz głównej sumy ubezpieczenia (maksymalna kwota wypłaconych odszkodowań) standardem są limity kredytowe dotyczące maksymalnej kwoty faktury, danego kontrahenta, podmiotów z siedzibą w określonym państwie czy z określonej branży. Duże znacznie ma rozróżnienie limitów na ryczałtowe (inaczej na dłużnika nienazwanego) i limity indywidualne. Pierwsze z wymienionych nadawane są automatycznie w odniesieniu do kontrahentów spełniających kryteria określone w umowie ubezpieczenia np. staż współpracy z ubezpieczonym bez powstania zaległości. Natomiast limit indywidualny nadawany jest w drodze decyzji ubezpieczyciela, kiedy dane należności czy kontrahenci nie spełniając warunków limitu ryczałtowego. Z reguły zakłady ubezpieczeń zastrzegają sobie prawo zmniejszenia limitów w ustalonych granicach. Dopuszczalna jest również zmiana w przeciwnym kierunku.

Istotne są też udziały własne. W przeciwieństwie do wielu innych produktów ubezpieczeniowych, przy ubezpieczeniu należności nie można ich całkowicie wyeliminować. Standardem rynkowym jest wypłata 80% – 90 % niezapłaconej wierzytelności. Znacznie rzadziej można spotkać  się z franszyzą integralną, czyli kwotą, do wysokości której ubezpieczyciel zwolniony jest z odpowiedzialności. Jeżeli jednak wartość szkody przewyższa poziom franszyzy, to jej istnienie nie wpływa na wysokość odszkodowania.

Jak działa ubezpieczenie należności handlowych ?

Polisa ubezpieczenia kredytu kupieckiego przydaje się na długo zanim wystąpi problem z niezapłaceniem faktury przez kontrahenta. Z reguły zakład ubezpieczeń dostarcza podmiotom korzystającym z ochrony szereg narzędzi prewencyjnych. Standardem są specjalistyczne aplikacje online pomagające w weryfikacji potencjalnych kontrahentów i monitorowaniu moralności płatniczej klientów. Inną formą wsparcia jest specjalna pieczęć do oznaczania faktur, aby dłużnik miał świadomość, że nie płacąc należności naraża się na ściganie przez gigantyczną korporację, która raczej nie odpuści.

Gdy tylko wierzytelność objęta ubezpieczeniem i mieszcząca się w granicach limitów kredytowych nie zostanie terminowo uiszczona z reguły powstaje obowiązek zawiadomienia o tym fakcie zakładu ubezpieczeń. Do zgłoszenie zwykle trzeba dołączyć kopię niezapłaconej faktury oraz dokumentów potwierdzających wykonanie usługi lub sprzedaż towaru. Po pozytywnej weryfikacja istnienia ochrony ubezpieczeniowej następuje sprawdzenie czy nie stwierdzono prawnej niewypłacalności dłużnika. Jeśli nie ma ku temu podstaw powinna mieć miejsce próba windykacji. Większość OWU przewiduje, że należy to do ubezpieczyciela, ale nie zawsze. Jeśli dług nie zostanie w całości odzyskany zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie. W zakresie dokonanej płatności zakład ubezpieczeń staje się wierzycielem podmiotu, który nie zapłacił faktury. Natomiast ubezpieczony zachowuje prawo dochodzenia wykonania zobowiązania do kwoty odpowiadającej udziałowi własnemu w ubezpieczeniu należności.

Ubezpieczenie należności – korzyści

Dzięki ubezpieczeniu kredytu kupieckiego uratować można płynność firmy, a nawet samo jej istnienie. Właściciele biznesów z sektora MSP jako główne przyczyny bankructw wskazują zatory płatnicze i upadłość kontrahentów (ankieta Karella Research dla BIG InfoMonitor 2018). Jako profit postrzegane jest również odciążenie ubezpieczonego w czynnościach windykacyjnych. Zawarcie ubezpieczenia należności zwiększa konkurencyjność przedsiębiorcy. Ograniczenie ryzyka poszerza możliwości oferowania sprzedaży z odroczonym terminem płatności. Niekiedy w krajach wysokorozwiniętych zawarcie umowy ubezpieczenia kredytu kupieckiego warunkuje zgodę organów nadzorczych lub właścicielskich na sprzedaż z odroczonym terminem płatności. Przy mniejszym ryzyku racjonalne się staje wyróżnianie się na tle konkurencji długością terminu na zapłatę. Ubezpieczając należności istotnie zredukuje się potrzebę tworzenia rezerw na nieściągalne długi. Reinwestycja uwolnionego w ten sposób kapitału daje szansę na większe zyski. Istotny jest także wpływ na zwiększenie wiarygodności ubezpieczonego wobec jego (potencjalnych) wierzycieli, a co za tym idzie, posiadacz polisy jest w stanie pożyczyć więcej i taniej. Dotyczy to przede wszystkim kredytów obrotowych, ale nie tylko. Jak już wspomniano ubezpieczenie kredytu kupieckiego na ogół połączone jest z narzędziami prewencyjnymi. Niekiedy takie wsparcie nie wiąże się dla ubezpieczonego z dodatkowymi wydatkami, ale czasami pobierane są drobne opłaty. W każdym razie koszty weryfikacji i monitoringu z polisą ubezpieczenia należności są niższe niż bez niej. Ponadto większość zakładów ubezpieczeń oferujących ubezpieczenie kredytu kupieckiego, to liderzy światowych rynków w dziedzinie oceny ryzyka niewypłacalności przedsiębiorstw, wiec znaczenie ich zaangażowania w zapobieganie brakom płatności za faktury trudno przecenić.

Ile kosztuje ubezpieczenie należności ?

Praktykowane są różne modele ustalenia kosztu ubezpieczenia kredytu kupieckiego. Z reguły podstawowe znacznie ma wysokość obrotu ubezpieczonego. Przez tą wielkość mnożona jest ustalona przez ubezpieczyciela stawka np. 0,2%. W większości przypadków stawka wynosi od 0,1% do 1% obrotu. Rzadziej wysokość składki stanowi iloczyn salda otwartych należności i stawki.

Na poziom wspomnianej stawki ma wpływ wiele czynników, a zwłaszcza :

• sytuacja finansowa dłużników ubezpieczonego (wiarygodność płatnicza)
• aktualny i prognozowany udział należności przeterminowanych
• długość okresów zapłaty
• branża
• wartość należności straconych
• efekty dotychczasowych działań windykacyjnych
• szkodowość z poprzednich okresów ubezpieczenia
• wysokość limitów, które mają być przyznane poszczególnym kontrahentom
• poziom udziałów własnych
• częstotliwość płatności składki
• dóbr należności objętych ochroną (czym większa jest dowolność ubezpieczającego w selekcji wierzytelności tym wyższa cena, czym szerszy zasięg terytorialny tym wyższy koszt ubezpieczenia itd).

 

Typowy dla ubezpieczenia należności jest mechanizm składki rozliczeniowej. Ubezpieczający opłaca składkę w wysokości adekwatnej do zadeklarowanego obrotu/salda, a po upływie okresu ubezpieczenia następuje rozliczenie według faktycznie osiągniętych wielkości. Według wzoru składka ostatecznie należna minus dotychczas uiszczone kontrybucje. Przy czym ubezpieczyciele z reguły zastrzegają, że niezależnie od obrotu czy salda zadłużenia składka rozliczeniowa nie może być niższa od określonej kwoty (składka minimalna). Tryb wnoszenia kontrybucji nie przesądza jakie będą okresy rozliczeniowe. Przykładowo dopuszczalne jest, by składka uiszczana była co miesiąc, a rozliczenie następowało po rocznym okresie ubezpieczenia.

W ofertach dla mniejszych podmiotów można spotkać także z kwotowym ustalaniem ceny ubezpieczenia należności dla określonych przedziałów obrotu lub salda należności. Np.  polisa z limitem salda od 30 000 do 40 000 PLN kosztuje 4 000 PLN.

Oprócz składki niekiedy naliczane są również inne opłaty, najczęściej osobno płaci się za ocenę ryzyka czy jego monitorowanie lub przyznanie/zmianę limitu kredytowego. W każdym razie koszt ubezpieczenia należności handlowych trudno uznać za wygórowany, jeśli zestawi się go z potencjałem świadczeń.

Ubezpieczenie należności handlowych a factoring

Ubezpieczenie kredytu kupieckiego bywa utożsamiane z umową factoringu, co nie jest poprawne, mimo wielu podobieństw. Factoring w najpowszechniejszej postaci jaką stanowi factoring niepełny ma zapewnić wierzycielowi (sprzedawca, usługodawca) otrzymanie środków pieniężnych z faktury przed terminem płatności. Jeśli kontrahent- dłużnik nie wywiąże się ze swojego zobowiązania to wierzyciel powinien zwrócić faktorowi fundusze otrzymane wcześniej za tą fakturę. Podstawową funkcją factoringu jest poprawa płynności wierzyciela zanim jego wierzytelność stanie się wymagalna, ale nie zabezpiecza przed brakiem zapłaty za fakturę. Wypłata z ubezpieczenia należności handlowych także poprawia płynność ubezpieczonego, ale na znacznie późniejszym etapie niż czyni do factoring. Świadczenie ubezpieczeniowe może być uiszczone kilka miesięcy po terminie zapłaty. Wprawdzie umowa factoringowa może realizować oba cele (factoring pełny). Jednakże taka konfiguracja w Polsce nie jest powszechna. Znacznie częściej praktykuje się ubezpieczania należności z factoringiem niepełnym.

Polisa zabezpieczenia kredytu kupieckiego a gwarancje ubezpieczeniowe

Lustrzanym odbiciem ubezpieczenia należności handlowych jest ubezpieczeniowa gwarancja zapłaty. Ten instrument także zabezpiecza wierzyciela, przed brakiem otrzymania należności, ale z reguły na znacznie korzystniejszych dla niego warunkach. Zwyczajowo koszty gwarancji pokrywa dłużnik, będący zleceniodawcą gwarancji.

Dlaczego warto skorzystać z usług Andiw Brokers przy ubezpieczeniu kredytu kupieckiego ?

• obiektywne doradztwo w zakresie potrzeb i wyboru oferty
• rekomendacja udzielana na podstawie konkursu ofert
• negocjacje indywidualnych warunków ochrony
• doradztwo ubezpieczeniowe w pełnej gamie produktów harmonizujące różnorodne polisy od oc firmy po  ubezpieczenie grupowe na życie
• brak dodatkowych kosztów (składka nie jest wyższa z tytułu pośrednictwa brokera) 
• dostęp do oferty wszystkich ubezpieczycieli w tym specjalistycznych podmiotów.

 

Chcesz zabezpieczyć przychody swojej firmy przed brakiem płatności za faktury ? Szukasz brokera, który wynegocjuje warunki ubezpieczenia należności odpowiadające Twoim potrzebom i znajdzie najlepszą ofertę ?

Zapraszamy do kontaktu
broker@andiw.pl
696 487 675