Ubezpieczenie środowiskowe

Ubezpieczenie środowiskowe (EIL czyli Environmental Impairment Liability)

W ostatnich latach znacząco zwiększa się społeczna wrażliwość w kwestii ochrony środowiska naturalnego. W ślad za przemianami mentalnymi poszły zmiany prawne. Uchwalono ustawę o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie, która nakłada na sprawcę obowiązek wyrównania takiego ubytku w myśl zasady – zanieczyszczający płaci, wielokrotnie nowelizowano prawo ochrony środowiska oraz ustawę o odpadach. W rezultacie nawet pozornie błahe, nieumyślne uchybienie rygorom prawnym naraża przedsiębiorstwa na bardzo dotkliwe sankcje finansowe, karne oraz straty wizerunkowe. Obowiązek naprawienia szkody może powstać nawet bez zawinienia odpowiedzialnego na zasadzie ryzyka. Ekonomiczne konsekwencje mogą przybrać astronomiczne rozmiary, choćby dlatego, że usunięcie skutków niedopuszczalnego oddziaływania na środowisko zajmuje całe dekady i przeważnie wymaga zaangażowania specjalistycznych podmiotów. Wbrew pozorom odpowiedzialności nie wyłącza zawsze okoliczność, że działalność stanowiąca przyczynę szkody wykonywana jest na podstawie i granicach pozwolenia, zezwolenia, koncesji czy innej decyzji administracyjnej (w tym kierunku Wyrok SN z 30.09.2008, II CSK 169/08 LEX Nr 465949).

Odpowiedź na te ryzyka, a przynajmniej ich znaczną cześć stanowi specjalistyczne ubezpieczenie środowiskowe, nazywane też ekologicznym, po angielsku Environmental Impairment Liability. Produkt jest już dostępny na rynku od kilkunastu lat, lecz nie cieszy się popularnością, gdyż w społeczeństwie brakuje wiedzy o potrzebach i możliwościach ubezpieczenia w tej materii.

Ubezpieczenie ryzyk środowiskowych – spis treści

1. Zapotrzebowanie na ubezpieczenie środowiskowe
2. Zabezpieczenie roszczeń wymagane przez ustawy polisą lub gwarancją środowiskową
3. Zakresy ubezpieczenia od szkód w środowisku
4. Ubezpieczenia środowiskowe a inne polisy
5. Ile kosztuje ubezpieczenie ryzyk środowiskowych ?
6. Dla kogo ubezpieczenie ekologiczne ?
7. Ubezpieczenie środowiskowe a odpady
8. Gwarancja środowiskowa a polisa ekologiczna
9. Ubezpieczenie kosztów wykonania zastępczego
10. Zabezpieczenie roszczeń odpady
11. Ubezpieczenie paneli fotowoltaicznych
12. Doradztwo brokera ubezpieczeniowego

 

Polisa i gwarancja środowiskowa jako zabezpieczenie

Ponadto istnieje szereg przepisów, gdy ubezpieczenie środowiskowe lub gwarancja środowiskowa mogą stanowić formę zabezpieczenia roszczeń wymaganego na podstawie przepisów prawa. Na przykład :

• 48 a ustawy z 14.12.2012 o odpadach (Dz. U. 2013 poz. 21)
• 187 Ustawy z 27.04.2001 Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U.2001 Nr 62 poz. 627)
• 125 ustawy o odpadach z 14.12.2012 (Dz. U. 2013 poz. 21).

Z kolei artykuł 20 ustawy z 29.07.2007 o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów (Dz. U. 2007 Nr 124 poz. 859) pozwala na zabezpieczenie roszczeń gwarancją ubezpieczeniową, ale nie polisą środowiskową.

Gwarancja ubezpieczenia lub bankowa może być wymagana od każdego podmiotu ubiegającego się o udzielenie którejkolwiek koncesji wymienionej w prawie energetycznym. Na podstawie art. 38 Prezes URE wedle uznania ma prawo uzależnić wydanie koncesji od złożenia zabezpieczenia majątkowego potencjalnych roszczeń osób trzecich wynikających z niewłaściwego wykonywania działalności gospodarczej koncesjonowanej, w tym szkód w środowisku. Skoro gwarancja obejmuje wiele zobowiązań nie związanych ze szkodami w środowisku, to posługiwanie w tym przypadku terminem gwarancja środowiskowa wydaje się nieadekwatne. Jednoznaczna regulacja ustawy prawo energetyczne nie pozostawia wątpliwości, co do tego, że w funkcji zabezpieczenia majątkowego nie może pełnić ubezpieczenie ryzyk środowiskowych, a wyłącznie gwarancja ubezpieczeniowa albo bankowa.  

Zakres ubezpieczenia od ryzyk środowiskowych

Natura ubezpieczenia środowiskowego jest złożona. Zakres zawiera ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej i administracyjnej, wiec określanie tego produktu mianem OC środowiskowego nie oddaje jego istoty. Przy czym pokrycie w zakresie odpowiedzialności administracyjnej sprowadza się w zasadzie do kosztów obrony (odwołania) przed decyzjami administracyjnymi oraz finansowania wykonania tychże decyzji. np. rekultywacji gleby, czy odtworzenia gatunku. Ochrona nie obejmuje natomiast refundacji administracyjnych kar pieniężnych, choć zdarzają się pewne wyjątki. Ponadto ubezpieczyciel pokrywa koszty obudowy mienia powstałe wskutek prowadzonych działań zapobiegawczych i naprawczych, koszty public relations, a nawet zysk utracony wskutek incydentu środowiskowego (ubezpieczenie BI).

Zwykle ubezpieczający może wybrać, które moduły mają zostać włączone do zakresu pokrycia. Możliwości innych konfiguracji ubezpieczenia ryzyk środowiskowych są niemal tak różnorodne jak potrzeby ubezpieczonych, choć standardowych klauzul rozszerzających pokrycie wcale nie jest dużo. W polisach ekologicznych, jak w wielu innych ubezpieczeniach korporacyjnych niczym nadzwyczajnym nie są postanowienia tworzone na potrzeby danego klienta. Do typowych modyfikacji należą klauzule branżowe (np. off shore, składowanie odpadów, transport) oraz zapisy odnoszące się terytorialnego zakresu pokrycia. Przeważnie dedykowanego rozszerzenia wymaga także przejęcie przez ubezpieczyciela odpowiedzialności za szkody związane ze podziemnym magazynowaniem oraz koszty zarządzania kryzysowego. Cześć zakładów ubezpieczeń oferuje ochronę w innej wersji dla przedsiębiorstw działających stacjonarnie (np. fabryki), oraz w innej dla podmiotów świadczących usługi w rożnych miejscach (np. firmy transportowe i budowlane). Na rynku pojawiło się nawet specjalistyczne ubezpieczenie środowiskowe dla przewoźników, oparte o bardzo uproszczone zasady oceny ryzyka.

Unikalną korzyść z ubezpieczenia środowiskowego stanowi zaangażowanie w likwidację szkód specjalistycznych podmiotów współpracujących z ubezpieczycielami. Są to zarówno firmy zajmujące się przeciwdziałaniem skutkom incydentów jak i kancelarie prawne. Nierzadko naprawienie szkody na własną rękę jest niemożliwe, bądź bardzo kosztowne. Problemem bywa nawet samo znalezienie odpowiedniego usługodawcy. Zatem polisa ekologiczna łączy w sobie cechy assistance, ubezpieczenia ochrony prawnej, OC i ubezpieczenia od przerw w działalności.

Z reguły kwotę wypłaty ze wszystkich zakresów ogranicza wspólna suma ubezpieczenia oraz szereg podlimitów. W ubezpieczeniach środowiskowym, jak niemal w każdym innym występują wyłączenia ochrony ubezpieczeniowej. Ich katalog bywa bardzo zróżnicowany. Zwykle poza zakresem pokrycia ubezpieczyciele pozostawiają szkody doznane przez pracowników, uszczerbki wyrządzone przez produkt, odpowiedzialność z tytułu niewykonania umowy, następstwa działań wojennych czy terroryzmu, oraz oddziaływań energii jądrowej Odszkodowanie nie obejmuje także grzywien, kar umownych. Jedynie w części OWU można odnaleźć wyłączenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń za szkody związane z azbestem.

Ubezpieczenie środowiskowe zwykle oferowane jest jako samodzielny produkt. Konstrukcja stand alone sprawia, że szkoda likwidowana z takiej polisy, nie wyczerpuje limitu odpowiedzialności z innych ubezpieczeń. Jest to o tyle istotne, że incydenty środowiskowe nierzadko przybierają katastroficzne rozmiary. Ze względu na swoją specyficzną konstrukcję i zakres, prawidłowo skonfigurowana polisa środowiskowa powinna stanowić element przemyślanego programu asekuracyjnego przedsiębiorstwa. Doskonale nadaje się jako uzupełnienie pozostałych produktów ubezpieczeniowych, ale nie należy jej tratować jako substytutu innych ubezpieczeń.

Ubezpieczenia środowiskowe a inne polisy

Konieczność zawarcia osobnego ubezpieczenia od szkód w środowisku, wynika między innymi z tego, że wzorce umowne innych ubezpieczeń wyłączają z pokrycia ryzyk środowiskowe, bądź zapewniają ochronę ubezpieczeniową jedynie szczątkowo.

OC z tytułu emisji 

Nawet posiadając ubezpieczenie OC z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej lub posiadania mienia, z tak zwaną klauzulą szkód środowiskowych, nie można mówić o pełnym pokryciu ryzyka. Ta ostatnia na ogół znajdzie zastosowanie tylko w razie przedostawania się do powietrza, wody lub gruntu substancji niebezpiecznej, a przecież szkoda środowiskowa może przybrać wiele innych postaci. Np. w 2016 w mediach branżowych głośno było o sprawie orła bielika, który został uśmiercony przez śmigło turbiny wiatrowej. Czas działań naprawczych po tym incydencie oszacowano na 6 lat, gdyż zwierzę należało do gatunku chronionego (Ł.Jastrzębski Ubezpieczenia środowiskowe to szkody, Miesięcznik Ubezpieczeniowy Przewodnik po dużych ryzykach 6/2018 str.79). Kolejnym mankamentem klauzuli szkód środowiskowych rozszerzającej (klasyczne) ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej firmy jest to, że w odróżnieniu od polisy ekologicznej, obejmuje tylko następstwa zdarzeń nagłych, a nie powolnych, długotrwałych oddziaływań. Do zaistnienia odpowiedzialności konieczne jest, aby zarówno początek emisji jak i ujawnienie szkody miały miejsce w okresie ubezpieczenia. Niektóre OWU przewidują dodatkowo wymóg wykrycia szkody w ciągu 72 (rzadziej 168) godzin od początku procesu przenikania. W starszych wzorcach udzielanie ochrony uwarunkowane jest dodatkowo wykryciem samej emisji do 72 h godzin od jej rozpoczęcia. Oprócz tego pokrycie ograniczane bywa wyłącznie do szkód ujawnionych w ciągu 72 godzin od początku przenikania. Nadal spotkać można ubezpieczycieli stosujących w klauzuli OC z tytułu emisji wszystkie obostrzenia czasowe łącznie (np. Chubb Ogólne warunki ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej I/2023 Klauzula 10 Włączenie szkód wynikłych z nagłego zanieczyszczenia środowiska szkodliwymi substancjami ustęp 1 str.15-16).
Ponadto z same istoty ubezpieczenia OC wynika, że nie chroni ono od szkód wyrządzonych samemu sobie. Na dodatek wiele wzorców umownych ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej firmy wyłącza z pokrycia także uszczerbki w mieniu cudzym, które posiada ubezpieczony na podstawie umowy najmu, dzierżawy itp. Nazwa ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej wskazuje także, że poza zakresem ochrony pozostaje odpowiedzialność administracyjna, nawet jeśli wynika z ustawy z 13.07.2007 o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie. Od wymienionych wad wolne jest ubezpieczenie środowiskowe. Co więcej, mało prawdopodobne jest by z ubezpieczenia OC firmy, zaopatrzonego w klauzulę szkód środowiskowych w pełni pokryto dużą szkodę w środowisku, nawet jeśli wynikała ona z przedostawania się do wody, gruntu, atmosfery substancji niebezpiecznych, gdyż zwykle wtedy limit odpowiedzialności okazuje się za niski. Osobne ubezpieczenie ekologiczne z reguły można zawrzeć na wielokrotnie wyższe sumy.

Zakres klauzuli szkód środowiskowych przy oc z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej na polskim rynku stopniowa ulega poprawie. Wspomniana klauzulę 72 godzin w najbardziej restrykcyjnej wersji spotyka się jest coraz rzadziej. Jeden z ubezpieczycieli w standardowym OWU wycinkowo udziela pokrycia za niektóre uszczerbki dotyczące środowiska naturalnego nie związane z emisją czy stanowiące czyste straty finansowe. Pierwszymi sukcesami kończą się podejmowane w SIWZ i slipach brokerskich próby rozszerzenia ubezpieczanie OC przedsiębiorstwa o odpowiedzialność administracyjno-prawną wynikającą z ustawy z zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie, choć takie nieliczne przypadki, zdarzają się tylko przy kontraktach ze składami liczonymi w dziesiątkach tysięcy złotych. Mimo, tego tzw. klauzula oc za szkody środowiskowe to nadal tylko namiastka ubezpieczenia środowiskowego. 

Mało kto zdaje sobie sprawę, że z zakresu najpowszechniejszego w Polsce ubezpieczenia czyli obowiązkowego OC posiadaczy pojazdów mechanicznych wyłączone są szkody polegające na zanieczyszczeniu lub skażeniu środowiska (art. 38 ustęp 1 pkt.4 ustawy z 22.05.2003 o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych). Jest to obostrzenie groźne dla ubezpieczanego nie tylko ze względu na znaczny potencjał szkód środowiskowych, ale także na jego rozległość i nieostrość granic pokrycia. W doktrynie słusznie przyjęto, że skoro ustawa ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych nie określa czym jest zanieczyszczanie czy skarżenie środowiska należy odwołać się definicji zamieszczonych w ustawie prawo ochrony środowiska (G.Dybała, K.Szpyt (w:) G.Dybała K.Szpyt (red.) Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych,Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Komentarz Art 38 akapit 11). Według art 3 pkt 49 wspomnianej ustawy zanieczyszczenie to emisja, która może być szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, może powodować szkodę w dobrach materialnych, może pogarszać walory estetyczne środowiska lub może kolidować z innymi, uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska. Zatem nie każde zanieczyszczenie stanowi zanieczyszczenie środowiska (Uchwała SN z 20.01.2022 III CZP 9/22) .W orzecznictwie istnieją poważne rozbieżności , czy i w jakim zakresie oc posiadaczy pojazdów mechanicznych rozciąga się na koszty usunięcia zanieczyszczeń z drogi. W całym systemie prawa próżno szukać definicji legalnej słowa skażenie. Opierając się na założeniu racjonalności działań prawodawcy nie można mieć wątpliwości, że musi istnieć klasa przypadków, które kwalifikuje się jako skażenie nie stanowiące jednocześnie zanieczyszczenia. Z tym, że niełatwo wskazać ich bezsporne przykłady, o kompletnym wyliczeniu nie wspominając. 

Dla ubezpieczonych istotne jest, że lukę w pokryciu oc komunikacyjnego niekiedy może wypełnić ubezpieczenie OC z tytułu prowadzenia działalności i posiadania mienia, zapatrzone wspominaną już klauzulę szkód środowiskowych. Przy jak zwykle wiele zależy od konkretnego OWU, a pokrycie może rozciągać się tylko i wyłącznie na określone skutki emisji, którą odróżnić należy od skażenia. 

W kwestiach związanych ze środowiskiem naturalnym zwykle nie na wiele zdaje się także cyberpolisa, podczas gdy na polskim rynku dostępne są ubezpieczenia od szkód środowiskowych pozbawione ograniczeń odpowiedzialności związanych z ryzykami cybernetycznymi. Z rozbudowanymi obostrzeniami dotyczącymi ochrony środowiska naturalnego można się spotkać we wzorcach umownych ubezpieczenia OC zarządu. Tylko częściowo można je łagodzić przez indywidualnie wynegocjowania postanowienia. Nawet w najprostszym ubezpieczeniu mienia (property demage) liczne są przypadki szkód związanych z zanieczyszczeniem środowiska, w których wypłata od ubezpieczyciela nie będzie należna. Jako egzemplifikacja mogą służyć szkody wynikające ze składowania odpadów przez ubezpieczonego.

Koszt polisy środowiskowej

Składki za taką polisę rozpoczynają się od kilku tysięcy złotych, a średnia cena to kilkanaście tysięcy. Do rzadkości nie należną wielokrotnie wyższe stawki. Koszt ubezpieczenia ekologicznego determinuje wiele czynników, a w szczególności: profil i skala działalności ubezpieczonego (w tym przychód, liczba lokalizacji), wysokość sumy ubezpieczenia, podlimitów odpowiedzialności, zakres pokrycia, przebieg szkodowy, lokalizacja miejsca działalności, wdrożone środki prewencyjne, okres ubezpieczenia. Znaczenie może mieć nawet rodzaj odpadów składowanych, przetwarzanych przez ubezpieczonego. Zatem in abstracto trudno określić ile kosztuje ubezpieczenie od szkód środowiskowych.

Dla kogo ubezpieczenie ekologiczne ?

Jak już stwierdzono tzw. polisa środowiskowa może służyć jako zabezpieczenie roszczeń wymagane na podstawie ustawy o odpadach ( art. 48a i 125). Właśnie z posiadaniem, zbieraniem, przetworzeniem odpadów oraz zarządzaniem składowiskiem odpadów przeważnie kojarzone jest ubezpieczenie ekologiczne. Jednakże zapotrzebowanie na ubezpieczenie od szkód środowiskowych może występować nawet jeśli dany podmiot nie ma za wiele wspólnego z odpadami. Oprócz przedsiębiorstw gospodarki komunalnej, PSZOK, składowisk odpadów, firm świadczących usługi recycling itp. w grupie docelowej znajdują się także podmioty o innych profilach działalności np. :

• przedsiębiorstwa produkcyjne
• firmy transportowe
• dostawcy energii
• warsztaty samochodowe
• firmy budowlane
• hodowcy niektórych rodzajów zwierząt, zwłaszcza drobiu

 

Ubezpieczenie środowiskowe zaliczane jest do produktów korporacyjnych, ale wysokość składki, ani wymogi dotyczące zabezpieczeń, zasadniczo nie stoją na przeszkodzie, by zaaranżować pokrycie nawet dla niewielkich podmiotów.

Ubezpieczenie środowiskowe a odpady

Zresztą ubezpieczenie ryzyk środowiskowych nie jest jedyną dopuszczalną formą zabezpieczenia roszczeń o wykonanie zastępcze na podstawie wspomnianych przepisów. Temu celowi może służyć między także bankowa lub ubezpieczeniowa gwarancja środowiskowa czy depozyt. Przy czym warto dodać, że nie każde dostępne na rynku ubezpieczanie środowiskowe nadaje się na zabezpieczenie, o którym mowa w art. 48a i art. 125 ustawy o odpadach. Dlatego ubiegając się o polisę ubezpieczeniową do zezwolenia czy pozwolenia warto skonsultować adekwatność OWU i postanowień dodatkowych z brokerem ubezpieczeniowym.

Gwarancja środowiskowa a ubezpieczenie

Oba produkty oferują ubezpieczyciele i co do zasady mogą został przełożone organom administracji tytułem zabezpieczenia roszczeń określonych w ustawie prawo ochrony środowiska czy ustawy o odpadach. Jednakże nie należy stawiać znaku równości między gwarancją środowiskową i polisą od szkód środowiskowych. Gwarancja ubezpieczeniowa stanowi jednostronne zobowiązanie zakładu ubezpieczeń do pokrycia określonych kosztów, a ubezpieczenie jest umową regulowaną między innymi przez przepisy Kodeksu Cywilnego. (O innych rodzajach gwarancji ubezpieczeniowych można przeczytać pod wskazanym linkiem). Nierzadko zakres ubezpieczenia środowiskowego wykracza daleko poza minimum wymagane przez ustawodawcę przy zabezpieczeniu roszczeń określonych w ustawach. Jak już stwierdzono wypłata z ubezpieczenia od ryzyk środowiskowych może dotyczyć materii niezwiązanych z korzystaniem z instalacji lub urządzeń zagrażających środowisku czy gospodarką odpadami. Z punktu widzenia podmiotu posiadającego wspominane wyżej pozwolenie czy zezwolenie zaletą ubezpieczenia jest to, że po wypłacie należnego świadczenia zasadniczo ubezpieczyciel nie występuje o jego zwrot do ubezpieczonego (regres). Odwrotnie sytuacja wygląda przy gwarancji środowiskowej. Nie będzie wielką przesadą stwierdzenie, gwarancja środowiskowa udzielana jest w interesie publicznym, a ubezpieczenie środowiskowe chroni również osobę ubezpieczoną. Ze względu na możliwość dochodzenia roszczeń regresowych od zleceniodawcy gwarancji środowiskowej lub poręczyciela koszt uzyskania zabezpieczenia w tej formie jest znacznie niższy, od ubezpieczenia środowiskowego. W oderwaniu od konkretnego przypadku, trudno wskazać precyzyjnie ile będzie wynosić różnica w cenie. Za gwarancję środowiskową można zapłacić od 20% do kilkunastu razy mniej niż za ubezpieczenie ekologiczne. Ponadto katalogi danych warunkujących otrzymanie oferty i cenę pokrycia ubezpieczeniowego różnią się w zależności od tego czy chodzi o gwarancję czy ubezpieczenie środowiskowe. Przy gwarancji, prócz treści zobowiązania gwaranta, istotne jest prawdopodobieństwo wyegzekwowania roszczeń regresowych, czyli przede wszystkim stan majątkowy zleceniodawcy gwarancji (ewentualnie jego poręczyciela) oraz zabezpieczenia majątkowe mające zostać ustanowione na rzecz zakładu ubezpieczeń. Możliwość zawarcia ubezpieczenia i składka zależy w głównej mierze od ryzyka wypłaty świadczenia (tzw. kredytowa ocena ryzyka).

Warto wiedzieć, że ubezpieczenie środowiskowe niemal zawsze zawierane jest na rok, a praktykuje się wystawienie gwarancji środowiskowych zarówno na okresy roczne jak i dwu-trzyletnie. Ocena ryzyka dokonywana jest jednorazowo przy udzielaniu gwarancji, wiec przy dłuższych okresach obowiązywania można zaoszczędzić sporo czasu na zgromadzeniu dokumentów. Pewność co do istnienia zobowiązania gwaranta w kolejnych latach ułatwia wieloletnie planowanie finansowe. Ponadto gwarancja środowiskowa wystawiona na 2 czy 3 lata przeważnie będzie kosztować mniej niż w sumie 2 czy 3 gwarancje na okresy roczne. Niemniej jednak wieloletnia gwarancja ubezpieczeniowa zabezpieczająca roszczenia określone w ustawach, nie przez wszystkich postrzegana jako jednoznacznie intratne rozwiązanie, gdyż bez względu na okres obowiązywania gwarancji, opłata zawsze pobierana w całości przed udzieleniem gwarancji.

Można spotkać się z twierdzeniem, że gwarancja środowiskowa lepiej niż polisa zabezpiecza interesy beneficjenta (tego kto otrzyma świadczenie z zakładu ubezpieczeń) i dlatego przedłożenie ubezpieczenia środowiskowego zamiast gwarancji zwiększa ryzyko braku przyjęcia zabezpieczenia. Wedle zwolenników tego poglądu, ubezpieczenie środowiskowego nie obejmuje wszystkich wymaganych roszczeń organu, gdyż obligatoryjną przesłankę odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń na podstawie umowy ubezpieczenia środowiskowego stanowi zaistnienie szkody w środowisku lub nią zagrożenie, a przecież roszczenia, które powinny być zabezpieczone polisą mogą powstać niezależnie od szkody środowiskowej lub podwyższonego ryzyka jej wystąpienia. Na przykład nie można wykluczyć, że zostaną poniesione koszty wykonania zastępczego decyzji nakazującej posiadaczowi odpadów usunięcie odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania (art. 48a ustawy o odpadach), a nie będzie mieć miejsca szkoda w środowisku lub jej zagrożenie. Jednakże sprawa nie jest tak prosta, jakby się mogło wydawać, ponieważ we wzorcach umownych można spotkać się ze zróżnicowanymi przesłankami wypłaty świadczenia. Niektóre postanowienia OWU takich produktów wprost doprecyzowują, że pokrycie obejmuje wszelkie roszczenia oparte o dany przepis. Podobnie przeszkody w zabezpieczeniu roszczeń wymaganych ustawą, o odpadach, prawem ochrony środowiska upatruje się w stosowaniu franszyz w umowach ubezpieczenia. Jednakże odnośnie wspomnianych zobowiązań franszyzy można wyeliminować. Generalnie Marszałek województwa, Starosta powiatowy, Regionalnego Dyrektor Ochrony Środowiska powinni akceptować na tych samym zasadach gwarancje środowiskową i ubezpieczenie. Natomiast istotne kryterium przyjęcia danego zabezpieczenia powinna stanowić treść zobowiązania towarzystwa ubezpieczeń oraz regulacja ustawowa. (Stwierdzono już, że zabezpieczeniu roszczeń, o których mowa w ustawie o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów zasadniczo może służyć gwarancja ubezpieczeniowa, ale nie polisa). Tak samo jak nie każde ubezpieczenie Environmental Impairment Liability, tak samo nie każda gwarancja środowiskowa nadaje się na zabezpieczenie roszczeń we wszystkich przypadkach. Niestety praktyka niektórych urzędów bywa odmienna od opisanych wyżej zasad. Na przykład w części regionów jako zabezpieczenie roszczeń wymagana na podstawie 48a ustawy o odpadach akceptowana jest wyłącznie gwarancja ubezpieczeniowa, w przeciwieństwie do ubezpieczenia środowiskowego. Znacznie rzadziej spotkać się można z akceptowaniem wyłącznie polisy. Ta ostatnia sytuacja dotycz przeważnie starostw powiatowych.

Polisa ubezpieczeniowa a odpady

Przywołane już wielokrotnie art 48a i 125 ustawy o odpadach stanowią, że oprócz depozytu i gwarancji ubezpieczeniowej lub bankowej zabezpieczenie może przybrać formy polisy ubezpieczeniowej. Ustawodawca posłużył się dosyć nieprecyzyjnym skrótem myślowym albowiem polisa ubezpieczeniowa jest tylko dokumentem sporządzanym przez ubezpieczyciela na potwierdzenie zawarcie umowy ubezpieczenia (Wyrok SA w Łodzi z 14.3.1996 I ACr 62/96 z aprobującą glosą R. Kasprzyka), który przeważnie określa podstawowe parametry udzielonego pokrycia. Samo słowo polisa pochodzi od włoskiego wywodzi włoskiego polizza, co oznacza dowód zaświadczenie pokwitowanie. (M.Orlicki (w:) A.Szumański Prawo papierów wartościowych. System Prawa Prywatnego. Tom 18 str.452 Nb.1). Niemniej jednak przekaz jest zrozumiały. Alternatywą dla tzw. gwarancji odpadowej czy depozytu stanowi ubezpieczenie. 

Ubezpieczenie kosztów wykonania zastępczego w związku ze zbieraniem i przetwarzaniem odpadów

Rozwiązaniem pośrednim pomiędzy ubezpieczeniem środowiskowym, a gwarancją ubezpieczeniową jest ubezpieczenie kosztów wykonania zastępczego w związku ze zbieraniem i przetwarzaniem odpadów. W odróżnieniu od klasycznej polisy ekologicznej pokrycie omawianej umowy ogranicza się do roszczeń, o których mowa w artykule 48 a ustawy o odpadach. Przy czym, polisa wykonania zastępczego w związku ze zbieraniem i przetwarzaniem odpadów, nie jest gwarancją ubezpieczeniową, więc ubezpieczyciel nie będzie dochodził zwrotu należnie wypłaconego świadczenia. Cena ubezpieczenia kosztów wykonania zastępczego jest niższa od polisy od szkód środowiskowych, ale wynosi więcej niż opłata za gwarancję.

W omawianym kontekście często słysz się, że ustawa o odpadach przewiduje wymóg przedłożenia ubezpieczenia OC składowiska czy polisy OC odpadowej. W rzeczywistości ani ubezpieczenie kosztów wykonania zastępczego w związku ze zbieraniem i przetwarzaniem odpadów ani ubezpieczenie środowiskowe nie należą do ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej. Ubezpieczenie OC ze swej natury nie obejmuje wykonania zastępczego zobowiązań za ubezpieczonego (J.Woronikiewicz (w:) D.Fuchs, K.Malinowska, D. Maśniak (red.) Kontrakty na rynku ubezpieczeń Komentarz do przepisów i warunków ubezpieczenia str. 921, w tym kierunku także P.Sukienik Przedmiot ubezpieczenia OC), natomiast celem zabezpieczenia wymaganego zabezpieczenia jest pokrycie kosztów wykonania zastępczego. Na dodatek polisa ekologiczna czy dedykowane ubezpieczenie kosztów zastępczego wykonania w wielu aspektach wykracza poza zakres odpowiedzialności cywilnej. Np.pokrycie może się rozciągać na wydatki wynikające z decyzji administracyjnej.

Zabezpieczenie roszczeń odpady i nie tylko

Zarówno ustawa o odpadach, prawo ochrony środowiska jak i ustawa o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów przewidują możliwość złożenia zabezpieczenia roszczeń w formie depozytu. Niewątpliwie od strony technicznej jest to rozwiązanie bardzo proste. Jeśli dysponuje się odpowiednią kwotą pieniężną wystarczy wpłacić ją na rachunek bankowy. Innymi słowy omija się procedurę oceny ryzyka, niezbędną przy ubieganiu się o wydanie gwarancji albo zawarcie umowy ubezpieczenia. Z drugiej strony uzyskanie pokrycia ubezpieczeniowego czy gwarancji środowiskowej, uwiarygodnia odpowiednio ubezpieczonego czy zleceniodawcę gwarancji, albowiem polisa czy gwarancja jest dowodem tego, że profesjonalny podmiot zbadał ryzyko i uznał, że warto je częściowo przyjąć. Złożenie depozytu niektórzy uważają za najtańszą formę zabezpieczenia roszczeń. Jednakże opłacalność takiego rozwiązania wcale nie jest oczywista, gdyż na lata blokuje się pokaźny kapitał, który mógłby być pomnażany. Nawet przy bardzo niskim poziomie stóp procentowych wieloletnia inwestycja może wygenerować znaczne zyski. Oprócz tego złożenie depozytu zwiększa ryzyko utraty płynności.

Ubezpieczenie paneli fotowoltaicznych

Sformułowanie ubezpieczenie środowiskowe używane jest także w kontekście ubezpieczenia instancji fotowoltaicznych czy elektrowni wiatrowych. Jednakże nie jest to określenie poprawne. Oczywiście oprzyrządowanie służące do wykorzystania OZE można ubezpieczyć, istnieją nawet specjalistyczne polisy, ale takie umowy nie mają za wiele wspólnego z ubezpieczeniem Environmental Impairment Liability.

Oferta ubezpieczeń środowiskowych

Warunki udzielania gwarancji i zawierania ubezpieczeń od szkód środowiskowych są bardzo zróżnicowane. Dlatego warto skorzystać z wiedzy i rozeznania rynkowego kancelarii brokerskiej w zakresie polis i gwarancji środowiskowych. W oparciu o Twoje indywidualne potrzeby i oczekiwania doświadczony doradca przeskanuje cały rynek i wskaże najkorzystniejsze rozwiązanie wraz z pisemnym uzasadnieniem. Samo zapoznanie się z ofertami ubezpieczenia środowiskowego może zając kilkadziesiąt godzin. Jeszcze trudniejsze i bardziej pracochłonne może się okazać rozstrzygnięcie czy dla danej firmy korzystniejsza jest propozycja polisy EIL Hestia, Colonnade czy innego ubezpieczyciela. Z tytułu świadczonych usług nie ponosisz dodatkowych kosztów, gdyż wynagrodzenie brokera finansuje towarzystwo. Warto podkreślić, że składka za ubezpieczenie ekologiczne czy opłata za gwarancję środowiskową wynosi tyle samo, ile bez pośrednictwa brokera. 

696487675

broker@andiw.pl 

 

Ubezpieczenie Środowiskowe 

gwarancja odpady recykling

polisa na zabezpieczenie art. 48a ustawy odpadach

Dowiedź się więcej oc biura podróży.