Ubezpieczenie OC zarządu a kary pieniężne dla managerów
Ubezpieczenie zarządu na ogół kojarzone jest z odpowiedzialnością cywilną władz spółki. To prawidłowe skojarzenie. Jednakże polisa D&O przydaje się także kierownictwu w razie postawienia zarzutów w postępowaniu karnym czy administracyjnej nałożenia kary pieniężnej. Niniejsza publikacja stanowi skrótową analizę zakresu pokrywania różnorakich kar pieniężnych z ubezpieczenia nazywanego upraszczając OC managera.
Ubezpieczenie zarządu czy spółki, regres do managera
Bardzo częstym rozszerzeniem ubezpieczenia managerów jest klauzula kar pieniężnych. Mało kto wie, że dotyczy ona wyłącznie kar nakładanych na osoby zarządzające, a nie samą spółkę (kary ad personam a nie ad rem). Zatem np. kara nałożona przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych na przedsiębiorcę pozostaje poza zakresem omawianego rozszerzenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, ale niewykluczone, że mimo tego spółka będzie beneficjentem ubezpieczenia D&O (ang. directors and officers insurance). Jeśli bowiem na rzecz ukaranego podmiotu zostanie zasądzone odszkodowanie od (byłego) członka organu spółki za dopuszczenie do nieprawidłowości będących podstawa nałożenia kary, to wypłaci je ubezpieczyciel. Bez polisy egzekucja odszkodowania mogłaby okazać się bezskuteczna ze względu na stan majątkowy dłużnika. Z drugiej strony należy brać pod uwagę, że z ubezpieczenia zarządzających finansowane są także koszty obrony managerów, co pozwala na skorzystanie z pomocy wysokiej klasy prawników. Nie ulega wątpliwości, że zaangażowanie po stronie zarządzającego renomowanej kancelarii prawnej zmniejsza szanse spółki na wygraną w procesie. Warto także zwrócić uwagę, że pokrycie odszkodowania od menadżera z tytułu nałożonej kary może być bardziej kosztowne dla zakładu ubezpieczeń niż wypłata na podstawie klauzuli kar, gdyż ta ostatnia z reguły ograniczona jest podlimitem w ramach głównej sumy. Chociaż wiodący oferenci tzw. ubezpieczenia zarządu coraz częściej gotowi są odpowiadać bez stosowania podlimitów. Dotyczy to przede wszystkim spółek nienotowanych na giełdzie papierów wartościowych.
Kary pieniężne nakładane są przeważnie na osoby zasiadające w zarządzie, rzadziej sankcje finansowe obciążają innych managerów. Sporadycznie można spotkać się regulacjami, które przewidują możliwość obciążenia karą pieniężną prokurenta (np.art 362 ustęp 3a ustawy o działalności ubezpieczeniowej).
D&O a administracyjne kary pieniężne, mandaty, grzywny
Wspomniana wyżej klauzula w OWU poszczególnych ubezpieczycieli występuje pod różnymi nazwami np. grzywny i kary pieniężne albo grzywny, kary administracyjne i cywilne, ale wbrew tym określeniom obejmuje jedynie kary o charakterze administracyjnoprawnym. Z ochrony wyłączone są zasadniczo grzywny, które są środkiem karnym. W doktrynie dominuje zapatrywanie, że skoro uiszczanie grzywny za skazanego lub ofiarowanie pieniędzy na ten cel stanowi wykroczenie to nie powinna budzić wątpliwości nieubezpieczalność przedmiotowego ryzyka[1]. Jednakże od lat praktykowane jest pokrywanie grzywien nałożonych w postępowaniu karnoskarbowym z ubezpieczenia skarbowego. Niejako na marginesie dodać trzeba, że ubezpieczenie OC zarządu zapewnia finansowanie kosztów obrony w sprawach karnych i karnoskarbowych, jak i innych, ale nie refundację grzywien karnoskarbowych. Co więcej, należy pamiętać, że poza kilkoma wyjątkami KKS penalizuje przestępstwa i wykroczenia umyślne. W razie prawomocnego skazania ubezpieczonego za czyn zabroniony o takim charakterze, towarzystwo ubezpieczeń, z którym zawarto ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej członków zarządu zwróci się o zwrot wypłaconych świadczeń, ponieważ okazały się nienależne w świetle OWU.
Zaskoczyć może także, że samo użycie w przepisie słowa grzywna, nie przesądza czysto karnego charakteru sankcji. Zależy to, między innymi od organu uprawnionego do stosowania tego środka i instytucji odwoławczej. Np. niektórzy ubezpieczyciele dokonują wypłaty z tytułu grzywien nałożonych przez Inspektorów Państwowej Inspekcji Pracy na podstawie artykułu 281 Kodeksu Pracy, przyjmując że to nie środek karny. Co ciekawe, ta odmienność praktyki, nie ma podstaw w treści ogólnych warunków ubezpieczenia żadnej z umów tzw. ubezpieczenia odpowiedzialności zarządu. Nawet ubezpieczyciele finansujący kary nakładane przez PIP odmawiają usankcjonowania tego faktu w postanowieniach dodatkowych do polisy. Do tej pory że grzywny za wykroczenia dotyczące spraw pracowniczych nie są wysokie. W 2019 mandat nałożony przez inspektora PIP wynosił średnio 1 200 PLN, a średnia grzywna nałożona przez sąd 2 200 PLN (Sprawozdanie z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2019 roku str. 310). Jednakże średnia może wzrosnąć za sprawą ustawy o Pracowniczych Planach Kapitałowych. Natomiast próżno szukać oferty ubezpieczenia oc menadżerów obejmującej refundację kar porządkowych nakładanych na kierowników, dyrektorów, nadzorców na podstawie art. 108 Kodeksu Pracy, co jest możliwe w ramach polisy odpowiedzialności karnoskarbowej. Jednakże istnienie pokrycia asekuracyjnego w tym zakresie nie musi być postrzegane wyłącznie jako atut. Z perspektywy spółki czy Prezesa Zarządu to nawet wada. Kary pieniężne regulowane przez art. 108 KP nakłada pracodawca, aby dyscyplinować pracowników np. nieprzestrzegających przepisów BHP, PPOŻ, opuszczających pracę bez usprawiedliwienia. Refundacja kwoty tej kary pieniężnej z ubezpieczenia skarbowego nie tylko niweczy oddziaływanie na ukaranych czy potencjalnych ukaranych, ale także konsumuje sumę ubezpieczenia, która jest wspólną dla ogółu ubezpieczonych (zarówno szeregowych zatrudnionych, prokurentów, członków kierownictwa). Jeśli pracodawca czy władze spółki nie chcą, by dolegliwość finansowa dotknęła daną osobę, to mogą nie nakładać kary. Stosowanie tego rodzaju sankcji stanowi uprawnienie a nie obowiązek top managementu.
Wyłącznie jeden z zakładów ubezpieczeń w ramach polisy karno-skarbowej gotowy jest pokryć grzywny nakładane z inicjatywy Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (w skrócie PFRON) na podstawie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych. Refundacja takich kar pieniężnych raczej nie jest dostępna w typowych ubezpieczeniu menagerskim (czy jak kto woli ubezpieczeniu oc menadźera).
Kary pieniężne MAR z ubezpieczenia odpowiedzialności kadry kierowniczej
Przykładem kar pieniężnych pokrywanych z polisy D&O stanowią sankcje wynikające z rozporządzenia MAR dotyczącego nadużyć na rynku giełdowym oraz ustawy o obrocie instrumentami finansowymi i ustawy o ofercie publicznej nakładane przez Komisję Nadzoru Finansowego. Na polskim rynku powodem nałożenia kar było np. dokonywania transakcji w tzw. okresach zamkniętych przez Prezesa Zarządu spółki oraz zaniedbania w powiadomieniu o niektórych transakcjach. Gdy kilka lat temu wchodziło w życie rozporządzenie MAR w ofertach zaczęło roić się od klauzul potwierdzających finansowanie kar nakładanych na jego podstawie. Jednakże w większości były a to zabiegi o charakter marketingowym, albowiem niemal wszystkie zakłady ubezpieczeń odpowiadałyby z tzw. polisy OC managera za pokrycie tych kar, nawet bez dodawania dedykowanych postanowień.
Podstawą nałożenia kar administracyjnych nierzadko bywają przepisy regulujące specyficzne rodzaje działalności. Jako egzemplifikacja mogą posłużyć kary pieniężne stosowane przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego wobec kierownika ruchu zakładu górniczego (art. 175 ustęp 2 ustawy praw górnicze i geologiczne) czy kary nakładane w drodze decyzji wojewody na kierownika podmiotu leczniczego (art.35 ustawy o działalności leczniczej).
Zasadniczo z ubezpieczenia członków zarządu nie są finansowane także kary porządkowe nakładane przez sąd, chociaż, jeden z większych zakładów ubezpieczeń deklaruje ich pokrywanie. Dotychczasowe doświadczenia szkodowe, nie pozwalają jeszcze na zweryfikowanie tej kwestii w praktyce. Wcale nierzadko w OWU można odnaleźć wzmiankę o finansowaniu kar cywilnych przez ubezpieczyciela Nie chodzi tutaj o grzywny egzekwowane w na podstawie przepisów KPC (np. art 24 ustawy o KRS) ani odszkodowania represyjne (exemplary punitive damages), ale o niewystępujące w polskim porządku prawnym grzywny cywilnoprawne civil fines. Do typowych wyłączeń w klauzuli kar pieniężnych i grzywien należą sankcje oparte na przepisach prawa podatkowego lub innych przepisach dotyczących danin lub opłat o charakterze publicznoprawnym. Typowy jest także brak ochrony w odniesieniu do kar umownych, ponieważ ubezpieczenie D&O (tzw.ubezpieczenie zarządu) nie obejmuje rozszerzeń odpowiedzialności ubezpieczonego poza standardy wyznaczone jako domyślne w przepisach powszechnie obowiązującego prawa. Tylko niektóre OWU ubezpieczenia OC managera stanowią o tym wprost,ale nie ulega wątpliwości, że generalnie żaden z ubezpieczyciel nie będzie pokrywać kar umownych, a przynajmniej tej ich części, która wykracza poza reguły określone przez ustawodawcę jako domyślne.
Z oczywistych przyczyn żaden z ubezpieczycieli nie zapłaci kary nałożonej wskutek działań umyślnych, ale większość Towarzystw pokrywa kary nawet jeśli ich nałożenie wynikało z rażącego niedbalstwa lub rażącego naruszenia przepisów prawa.
Polisa członków zarządu a zaskarżenie decyzji o nałożeniu kary
Warto wiedzieć także, że niezależnie od zawarcia w zakresie ubezpieczenia D&O klauzuli kar pieniężnych większość ubezpieczycieli sfinansuje koszty związane z zaskarżeniem decyzji o nałożeniu kary. Dotyczy to nawet przypadków, gdy członkom kierownictwa zarzuca się działania lub zachowania umyślne. Przykładowo, przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów pozwalają na nałożenie kary pieniężnej do 2 MLN PLN na osoby zarządzające przedsiębiorstwem (dyrektorów, członków zarządu itp.) za umyślne zawieranie porozumień ograniczających konkurencję, naruszanie zbiorowych interesów konsumentów lub dopuszczanie do stosowania klauzul niedozwolonych. W grudniu 2020 i styczniu 2021 Prezes UOKiK nałożył pierwsze kary na managerów spółek uczestniczących w zmowach na rynku ciepła i fitness. W takich sytuacjach z polisy będą pokrywane koszty zaskarżenia, a dopiero gdy umyślność zostanie stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu ubezpieczyciel wystąpi o zwrot.
Powyższy wywód należy uzupełnić stwierdzeniem, że w wielu zagranicznych porządkach prawnych dopuszczalność finansowania z ubezpieczenia kar pieniężnych jest dużo bardziej ograniczona niż w Polsce. Zakres analogicznego ubezpieczenia zawartego w wielu krajach nie może obejmować rażącego niedbalstwa, a zdarzają się i takie, w których bezprawne jest przyjmowanie ciężaru ekonomicznego takich środków.
Podlimit w ubezpieczeniu D&O, polisa warstwowa
Jak już wspomniano, odpowiedzialność ubezpieczycieli za kary administracyjne prawie zawsze ograniczona jest podlimitem. Wyróżniający się na rynku oferenci takowe ograniczenia stosują jedynie do spółek notowanych na giełdzie.
Wraz ze wzrostem zapotrzebowania na sumy ubezpieczenia przekraczające pojemność jednego zakładu ubezpieczeń, coraz popularniejsze stają się polisy warstwowe (excess layer insurance). W największym uproszczeniu rozwiązanie to polega na tym, że zawiera się więcej niż jedną umowę ubezpieczania. Druga polisa (i ewentualnie kolejne) zapewniają ochronę w przypadku szkód o wartości przekraczającej limit podstawowego ubezpieczenia. Np. limit w pierwotnej polisie wynosi 100 MLN PLN a druga umowa opiewa na sumę 50 MLN PLN i zadziała tylko w przypadku przekroczenia 100 MLN. Przy szkodzie na 120 MLN jeden wypłaci 100 MLN PLN, a drugi 20 MLN PLN. Ubezpieczenie nadwyżkowe może zawierać jednakże klauzule drop down, dzięki której po wyczerpaniu sumy z podstawowego ubezpieczenia polisa dodatkowa zaczyna działać jak podstawowa. Tzn. pokrywane będą szkody, które gdyby nie wyczerpanie sumy ubezpieczenia objęte by były pierwszą polisą. W przytoczonym przykładzie mogło by to wyglądać w sposób następujący. Ubezpieczyciel wypłacił 100 MLN PLN za jedną szkodę, po miesiącu miała miejsce kolejna na 15 MLN PLN. To ostatnie roszczenie będzie zaspokajane z polisy dodatkowej zawierającej klauzulę drop down. Wspomniane postanowienie umowne stosowane bywa do podlimitu na kary administracyjne w polisach zarządzających spółkami publicznymi (giełdowymi). Tacy managerowie narażeni są na kary wynikające z rozporządzenia MAR.
OC zawodowe menadżera
Z reguły polisy D&O traktuje się jako synonim OC managera , choć nie to pojęcia tożsame. Problem polega między innym z braku dostosowania polskiej terminologii do wzorów anglosaskich. Nieco upraszczając podstawowa różnica polega na tym, że Directors and Officers obejmuje zasadniczo wszystkich członków władz danej organizacji w tym obecnych, byłych i przyszłych. Natomiast ubepieczenie odpowiedzialności cywilnej zawodowej managera dedykowane jest wskazanej imiennie osobie fizycznej, choćby pełniła funkcje zarządcze w różnych organizacjach. Nie brakuje także odmienności w zakresie przedmiotowym pokrycia. In paucis verbis produkt indywidualny jest znacznie uboższy zakresowo, przeważnie ochrona ogranicza się do klasycznego ubezpieczenia OC oraz refundacji kosztów obrony w przypadku oskarżeń o przestępstwa nieumyślne. Zatem na refundację (administracyjnych) kar pieniężnych z reguły można liczyć tylko przy zawarciu ubezpieczenia D&O dla zarządu i innych członków kadry managerskiej. Przy czym przy zwykle wiele zależy od indywidualnych ustaleń.
W dyskusji nad różnicami między ubezpieczaniem OC zawodowym managerów o D&O nieraz podnosi się, że OWU tego drugiego produktu nierzadko przewiduje wyłączenie odpowiedzialności zawodowej. Jest to prawda, z tym, że istotą takich postanowień umownych nie jest pozostawieniem poza zakresem pokrycia czynności zarządczych, a jedynie zaakcentowanie, że błąd obszarze stanowiącym know how ubezpieczającego nie będzie objęty tą polisą. Chodzi na przykład o uchybienie w sztuce medycznej czy budowlanej. W tych zakresach osoba prawna powinna posiadać także stosowne ubezpieczenia OC.
OC do kontraktu managerskiego
Polisa odpowiedzialności cywilnej zawodowej managera w wersji indywidualnej nazywana bywa także ubezpieczeniem kontraktu managerskiego (menadżerskiego), choć nie wykluczone, że członkowie kadry kierowniczej zatrudnieni na podstawie tej umowy będą chroni w ramach klasycznego D&O. Oczywiście zawsze ta kwestia wymaga indywidualnej analizy.
Kontrakt managerski staje coraz popularniejszą formą zatrudnienia osób zarządzających przedsiębiorstwami. Niektórzy cenią jego elastyczność, odformalizowanie oraz szerokie spectrum zastosowań (od umów z członkami zarządu, po kontrakty z managerami niższych szczebli) ,inni zwracają uwagę aspekty podatkowe. O ciekawych aspektach kontraktu managerskiego można by długo rozprawiać. Jednakże w kontekście ubezpieczenia OC kontraktu menadżerskiego istotne jest, że kontrakt managerski należy do umów powszechnego prawa cywilnego. Nie jest to umowa w pracę w rozumieniu Kodeksu Pracy, więc nie mają do niego zastosowania ograniczenia odpowiedzialności pracowniczej. W uproszczeniu manager (czyli jak kto woli menadżer) zatrudniony na podstawie kontraktu zobowiązany jest pokryć w 100% wyrządzoną przez siebie szkodę bez względu na to ile zarabia, bo nie obowiązuje limit 3-krotności miesięcznego wynagrodzenia. Oczywiście z polisy OC managera może być pokryta szkoda wielokrotnie przewyższająca kwotę zarobków. Według ogólnych zasad odpowiedzialności cywilnej odszkodowanie należne jest zarówno za szkodę rzeczywistą jak za które mógłby osiągnąć poszkodowany gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wyjątek przewidziany w tym zakresie dla pracowników nie dotyczy osoby pełniącej funkcję na podstawie kontraktu. Jest to kolejny powód by rozważyć zawarcie ubezpieczenia oc kontraktu menadżerskiego. Reasumując zrządzający zatrudniony w tej formie prawnej, powinien rozważyć zawarcie ubezpieczenia chroniącego, go przed finansowymi następstwami uchybień przy pełnieniu funkcji niezależnie czy zakres ochrony obejmować będzie refundację kar pieniężnych albo czy obowiązek zaaranżowania polisy oc managera wynika z kontraktu.
Ubezpieczenie cybernetyczne
Bardzo znaczącym uzupełnieniem polisy OC zarządu jest ubezpieczenie ryzyk cybernetycznych. Jego zakres obejmuje między inny kary administracyjne nałożone na przedsiębiorcę (spółkę) przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Przy czym zastrzec należy z ubezpieczenia cyber finansowane będą wyłącznie kary nałożone wskutek incydentu cybernetycznego, a sam fakt zastosowania sankcji z powodu niedopełniania procedur ochrony danych nie rodzi odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń.Choć zdarzają się wyjątki. Przynajmniej z częścią ubezpieczycieli można ustalić,że nie będą dochodzić zwrotu tych kar od członków zarządu, rady nadzorczej czy innych zatrudnionych. Istotny komponent cyber polisy stanowi także klauzula kart płatniczych PCI DSS. Dzięki niej ubezpieczyciel pokryje kary umowne i inne szkody wynikające z naruszeniem standardów bezpieczeństwa PCI DSS.
Polisa dla menadżerów czy do kontraktu
Ubezpieczenie odpowiedzialności menedżera sprowadzane bywa do ochrony władz spółki za błędy w zarządzaniu, co przy poleganiu na intuicjach językowych może wywoływać wątpliwości czy prowadzić do nieporozumień dotyczących zakresu ochrony D&O.
Często mówi się, że polisa ma chronić managera od skutków niewłaściwych decyzji. Jest tylko część prawdy albowiem niemal każde ubezpieczenie dedykowane kierownictwu dotyczy także zaniechań czyli braku wymaganego działania członka zarządy, dyrektora itp. Takie szkody zgłaszane są nawet dość często oc menadżerskiego, między innymi dlatego, że prawna ocena czy przedstawiciel kierownictwa nie zrobił tego, co powinien naznaczona jest sporą uznaniowością. W odniesieniu do osób zasiadających w organach zarządczych, nadzorczych oraz likwidatorów KSH statuuje standard należytej staranności wynikającej z zawodowego charakteru przy uwzględnieniu biznesowej oceny sytuacji, ale nierzadko przyłożyć taką miarę do realiów konkretnej sprawy nastręcza trudności. W pewnych granicach dopuszczalne są też modyfikacje zasad odpowiedzialności cywilnej odszkodowawczej w umowie spółki czy kontrakcie, ale jeśli mają one charakter rozszerzający, zaostrzający to oc menadżera ich przeważnie nie obejmie. Ubezpieczenie odpowiedzialności zawodowej władz spółki przydaje się przy powszechnie również często albowiem, członkowie zarządu nie zawsze zdają sobie sprawę z ciążących na nich obowiązkach. Jako koronne przykłady wymienić można niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki we właściwym czasie czy brak sprzeciwu wobec szkodliwych działań innych członków zarządu. Wbrew licznym opiniom wyraźnym publikacjach o OC managementu, umowny podział kompetencji w zarządzie w wielu obszarach ma niewielki wpływ na zakres odpowiedzialności cywilnej prezesa czy ogólniej kierownictwa.
W kontekście ubezpieczenia managerów, pojęcia błędu w zarządzaniu nie należy ograniczać wyłącznie do czynów nie umyślnych. Świadczenie z polisy odpowiedzialności cywilnej kadry kierowniczej może być wypłacone nawet jeśli np. członkowi władz spółki zarzuca się działanie z premedytacją w tym przestępstwo umyślne. W toku śledztwa, procesu we wszystkich instancjach zakład ubezpieczeń finansuje między innymi szeroko rozumiane koszty obrony, stawiennictwa, pomocy psychologicznej. Dopiero, gdy umyślność zostanie prawomocnie orzeczona lub ubezpieczony menadżer się do niej przyzna. wypłacone kwoty trzeba zwrócić. Dość powszechnie zdarza się, że po wieloletnim postępowaniu, wyasygnowaniu z polisy D&O olbrzymich kwot okazuje się, że ubezpieczony nie dopuścił się choćby najmniejszego uchybienia. Konsekwencje finansowe chybionych oskarżeń czy oddalonych powództw mieszczą w zakresie ubezpieczenia członków zarządu. Wiele OWU przewiduje pokrycie kosztów prewencyjnej pomocy prawnej i akcji PR, gdy tylko pojawią się przesłanki wskazujące na wysokie prawdopodobieństwo wniesienia roszczeń czy sformułowania oskarżeń.
OC menedżerskie a błąd w zarządzaniu
Jeśli zaistnieje odpowiedzialność cywilna bez winy włodarza (bez możliwości przypisania naganności postępowania). Np. wyrównanie szkody wyrządzonej w związku z rozpowszechnianiem fałszywych danych w związku z emisją niepubliczną wydaniem akcji, obligacji lub innych tytułów uczestnictwa w zyskach albo podziale majątku spółki na podstawie art. 484 Kodeksu Spółek Handlowych. (E. Marszałkowska-Krześ (w:) J. Jacyszyn, Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Orzecznictwo, Warszawa 2001, s. 570) Analizowanie granic polisy oc menadżera wyłączenie przez pryzmat błędnych decyzji członka zarządu może prowadzić na manowce. Takie uszczerbki majątkowe zasadniczo podlegają pokryciu z ubezpieczenia managmentu, choć nierzadko zdarzają się pokrycia dotyczące emisji i obrotu papierami wartościowymi
Z drugiej strony warto wiedzieć że z oc menadżerskie nie znajduje zastosowania do wszelkich uchybień popełnionych lub rzekomo popełnionych przez osoby zajmujące stanowiska kierownicze. Na potrzeby ubezpieczeniowa odróżnić trzeba błąd menadżera od błąd w zarządzaniu (w tym kierunku P.Sukienik (w:) D.Fuchs, K.Malinowska (red.) Kontrakty na rynku ubezpieczeń Komentarz do przepisów i warunków ubezpieczenia str.973). Generalnie poza pokryciem polisowym oc menadżera znajdują się następstwa działań i zaniechań czysto wykonawczych. Tak samo zakres ubezpieczenia kadry menadżerskiej nie rozciąga się na wykonywanie innych zawodów niż zarządzający. Naiwnością było by liczyć, że polisy odpowiedzialności cywilnej managerów pokryte zostanie odszkodowanie za niewłaściwe leczenie, przez lekarza będącego jednocześnie prezesem zarządu.
OC managera to nie wszystko
Za warte uwagi uznać należy także tzw. ubezpieczenie skarbowe (karno-skarbowe). W uproszczeniu produkt składa się z dwóch modułów. Pierwszy w uproszczeniu obejmuje odpowiedzialność cywilną za szkody wynikające z uchybienia popełnionego w związku z wykonywaniem czynności księgowych. Z tym, że ochrona dotyczy wyłącznie czystych strat finansowych czyli szkód innych niż na osobie i rzeczy. Drugi moduł to ubezpieczenie ochrony prawnej, które zapewnia finansowanie kosztów prawnika, kosztów sądowych, gdy ubezpieczonemu zarzuca się popełnienie czynu zabronionego (np. przestępstwa skarbowego) związanego z wykonywaniem czynności księgowych lub czynności obsługi płac. Najistotniejszą część tego ubezpieczenia stanowi refinansowanie grzywien karnoskarbowych. Grzywna stanowi najczęstszą sankcję nakładaną w postępowaniu karnoskarbowym. Większość czynów zabronionych wymienionych w Kodeksie Karnym Skarbowym zagrożona jest wyłącznie grzywną (L.Wilk (w:) L.Wilk J.Zagrodnik Kodeks Karny Skarbowy. Komentarz Art 23. Nb.2).Nie istnieje przestępstwo skarbowe ani wykroczenie skarbowe, które nie byłyby zagrożone karą grzywny (V.Konarska-Wrzosek (w:) I.Zgoliński Kodeks karny skarbowy. Komentarz art 23. Nb.1).W kontekście ubezpieczenia odpowiedzialności zarządu i managerów, warto dodać, że wśród osób ukaranych na podstawie przepisów KKS wyraźnie dominują prezesi i inni członkowie zarządu. Ubezpieczenie skarbowe sprzedawane bywa nawet jako ubezpieczenie od kar KKS, uzupełniające polisę D&O.
Praktykowanych jest kilka konfiguracji produktu. Z polisy w najbardziej rozbudowanej wersji mogą być refundowane nie tylko grzywny nałożone na podstawie przepisów Kodeksu Karnego Skarbowego, ale także kary, mandaty, grzywny nałożone przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych czy Państwową Inspekcję Pracy.Ponadto ochrona rozciąga się na grzywny orzeczone przez sąd na wniosek ZUS na podstawie przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, lub na wniosek PIP na podstawie przepisów ustawy Państwowej Inspekcji Pracy. O ile nakładanie kar pieniężnych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie zdarza się często, to grzywny wymierzane przez PIP są dosyć powszechne. W najbliższym czasie za sprawą ustawy o PPK grzywny stosowane przez tą ostatnią instytucję mogą stać się jeszcze częstsze i znacznie wyższe niż dotychczas. Przy czym podkreślić należy, że polisa karnoskarbowa nie obejmuje refundacji grzywien za nakłanianie do rezygnacji z Pracowniczych Planów Kapitałowych, gdyż kompetencje do karania za to wykroczenie posiada Policja, a nie PIP. Ponadto sprawy związane z PPK mogą być objęte ochroną na podstawie klauzuli dodatkowej. W ubezpieczeniu skarbowym ubezpieczonymi mogą być wyłącznie osoby fizyczne.
Zastrzec należy,że ubezpieczenie cyber ani skarbowe nie ogranicza się wyłącznie do kar pieniężnych. Oba rozwiązania znajdują zastosowanie w szeregu innych okoliczności, które wykraczają poza ramy niniejszego opracowania.
Polisa ubezpieczenia OC działalności gospodarczej, OC zawodowe
Ubezpieczenie D&O nierzadko mylone jest z ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej spółki (organizacji) z tytułu prowadzenia działalności oraz posiadanego mienia, nazywanego także ubezpieczeniem OC ogólnym. W rzeczywistości tzw. OC firmy i ubezpieczenie odpowiedzialności zarządu to dwa różne produkty. Polisa ubezpieczenia OC przedsiębiorstwa zasadniczo chroni organizację, a D&O członków jej kierownictwa. Kary umowne, pieniężne kary administracyjne oraz grzywny znajdują się poza zakresem ubezpieczenia OC działalności. Polisa tego rodzaju może obejmować co najwyżej roszczenia zwrotne z tytułu zapłaconych kar umownych. Jednakże na ogół wymaga to wzbogacenia standardowego zakresu o dedykowaną klauzulę.
Wielu menedżerom kary pieniężne przywołują na myśl przedewszytkim kwestie zanieczyszczenie środowiska naturalnego. Niewątpliwie sankcje tego rodzaju przewidziane są wprost w ustawie prawo ochrony środowiska. Jednakże generalnie nie są one refundowane z ubezpieczenia środowiskowego. W niektórych przypadkach pokrycia roszczeń regresowych z tytułu kar nałożonych w związku sprawami środowiska naturalnego można poszukiwać w tzw. OC managerów, jednakże wyłączenia odpowiedzialności dotyczące tej materii bywają dosyć rozbudowane.
Jako ciekawostkę warto dodać, że kary pieniężne mogą być objęte także gwarancjami ubezpieczeniowymi. Przykładem są sankcje przewidziane w art 38a prawo energetyczne, których realizację zabezpiecza tzw.gwarancja paliwowa.
Chcesz dowiedzieć się więcej o ubezpieczeniu zarządu, skarbowym, Cyber lub innych polisach władz spółki ?
Skontaktuj się z brokerem ubezpieczeniowym wyspecjalizowanym w ubezpieczeniach OC managerów. Niezależnie czy potrzebujesz ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej do kontraktu menedżerskiego polisy dla członków zarządu skorzystaj z pomocy prawnika z Kancelarii brokerskiej
wycenaOCzarzadu@andiw.pl
696 48 76 75
[1] M.Krajewski Umowa ubezpieczenia – komentarz art.822 Nb.14
Przeczytaj także :
