MENU
ANDIW UBEZPIECZENIA
ANDIW UBEZPIECZENIA
ANDIW

Ubezpieczenia pracowników i polisy grupowe związane z zatrudnieniem

Ubezpieczenia Pracowników – spis treści

 

Na co zwrócić uwagę przy ubezpieczeniu firmy posiadając pracowników?

Pracownicy stanowią filar wielu przedsiębiorstw. Bez nich funkcjonowanie wielu firm byłoby niemożliwe. Jednakże zatrudnianie wiąże się ze specyficznymi ryzykami, które warto uwzględnić w programie ubezpieczeniowym. Odpowiednie polisy powinny chronić samych pracowników, a nawet motywować do dalszej pracy w firmie. Taką funkcję może pełnić grupowe ubezpieczenie pracownicze, pakiet medyczny opakowany w polisę. Prawidłowo skomponowany pakiet rozwiązań ubezpieczeniowych może pozytywnie oddziaływać na wiele aspektów działalności przedsiębiorstwa, na przykład przez zmniejszenie absencji zatrudnionych, przeciwdziałanie zbytniej zachowawczości w zarządzaniu. Warto też spojrzeć na polisy ubezpieczeniowe jako instrumenty optymalizacji kosztów. Ubezpieczenia pracownicze są na tyle złożonym zagadnieniem, że powinno się je analizować z różnych perspektyw. Ubezpieczenia pracowników

Szkoda wyrządzone przez pracownika a ubezpieczenia pracowników

Zatrudnieni mogą wyrządzić firmie zatrudniającej różnego rodzaju uszczerbki majątkowe. Wiele z nich może zostać pokryte z ubezpieczenia mienia. W zależności od okoliczności może być to polisa ubezpieczenia mienia od ognia i innych zdarzeń losowych, ubezpieczenia maszyn od awarii (machinery breakdown insurance), ubezpieczenie sprzętu elektronicznego od wszystkich ryzyk. Oczywistym i powszechnym wyłączeniem odpowiedzialności ubezpieczyciela w takich umowach są skutki działań umyślnych i rażącego niedbalstwa. Sąd Najwyższy w wyroku z 10.08.2007 CSK 170/07 LEX nr 465906 rażące niedbalstwo zdefiniował jako niezachowanie podstawowych, elementarnych zasad ostrożności, które są oczywiste dla większości rozsądnie myślących ludzi. Przykładowo zakład ubezpieczeń ma prawo odmówić wypłaty odszkodowania za skutki pożaru spowodowanego wyrzuceniem niedopałka przez pracownika.

W takich sytuacjach można uniknąć odmowy wypłaty odszkodowania dzięki klauzuli reprezentantów, która redukuje wyłączenia związane z winą umyślną lub rażącym niedbalstwem do reprezentantów ubezpieczonego. Inaczej rzecz ujmując takie postanowienie umowne sprawia, że ubezpieczyciel wypłaci odszkodowania za skutki rażącego niedbalstwa czy winy umyślnej osób nie będących reprezentantami ubezpieczonego. Treść klauzuli reprezentantów bywa zróżnicowana. Poszczególne zakłady ubezpieczeń odmiennie definiują reprezentantów. Według jednych OWU do tej grupy należą wyłącznie właściciele, wspólnicy, zarząd, według innych także prokurenci, pozostali pełnomocnicy oraz dyrektorzy i managerowie, członkowie Rady Nadzorczej. Zatem warto zwrócić uwagę, jak niepozorny, formalny szczegółów w postaci udzielenia pełnomocnictwa zatrudnionemu może przesądzić, o tym czy należne jest wielomilionowe odszkodowanie z polisy. Niekiedy w analizowanym kontekście daje o sobie znać wątpliwość prawna czy prokura jest rodzajem pełnomocnictwa, czy instytucją do niej podobną. W doktrynie zdaje się przeważać ten pierwszy pogląd, ale dysputy wciąż trwają. Zatem doprecyzowanie w postanowieniach dodatkowych przeważnie nie będzie zbyteczne. Analizując oferty warto też zwrócić uwagę czy omawiana klauzula ograniczona jest podlimitem odpowiedzialności oraz dedykowaną franszyzą. Klauzulę reprezentantów można spotkać zarówno w OWU jak i regulacjach dodatkowych zamieszczanych na polisie. Zawierając ubezpieczenie firmy w pakietach często nie zwraca się uwagi, czy klauzula reprezentantów znajduje zastosowanie do wszystkich aspektów ochrony. Np. według OWU jednego z największych ubezpieczycieli na polskim rynku klauzula reprezentantów odnosi się wyłącznie do ubezpieczenia OC działalności, ale nie do ochrony ubezpieczeniowej mienia. Można też się spotkać z postanowieniami wyłączającymi stosowanie klauzuli reprezentantów do ryzyka kradzieży z włamaniem. Zastrzec jednak należy, że zbyt daleko idącym uproszczeniem byłoby stwierdzenie, że klauzula reprezentantów chroni ubezpieczonego w stosunkach z ubezpieczycielem przed wszelkimi nieprawidłowościami zatrudnionych, albowiem w niektórych przypadkach zastosowanie mogą znaleźć postanowienia bardziej szczegółowe. np. zniszczenia wózków widłowych, niezabezpieczenia otworów dachowych czy okiennych, wyrządzenie szkody pod wpływem alkoholu lub środków odurzających. Co więcej klauzula reprezentantów na ogół nie dotyczy uchybień w zakresie obowiązku ratowania mienia, którego niewykonanie może prowadzić do utraty prawa do odszkodowania bądź zmniejszenia jego rozmiarów.

W literaturze można sporadycznie spotkać się stanowiskiem wedle, którego klauzula reprezentantów pozbawiona jest znaczenia prawnego (J.M. Kondek (w:) K.Osajda Kodeks Cywilny. Komentarz Art 827 Nb.8). Zdaniem zwolenników takiego poglądu, wyłącznie winy umyślnej i rażącego niedbalstwa zamieszczone w KC odnosi się do samego ubezpieczonego , a działania osób, za które ponosi on odpowiedzialność na mocy innych przepisów są irrelewantne (odmiennie jednak Wyrok SN z 16.1.2013 II CSK 202/13, Wyrok SA w Warszawie z 25.03.2019 VII AGa 1024/18) z czym trudno się zgodzić wiedząc, że prawo stanowi system. Przeciwko stosowaniu klauzuli reprezentantów ma przemawiać, także interpretacja art 827 KC, zgodnie z którą strony umowy ubezpieczenia nie są władne modyfikować zasad odpowiedzialności za winę umyślną z wyjątkiem ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej. Jednakże wykładnia funkcjonalna tegoż przepisu wskazuje, że zakaz przyjmowania odpowiedzialności za winę umyślną ma zapobiegać wypłacie odszkodowania na rzecz osoby działającej umyślnie. Gdyby szkodę celowo spowodował pracownik ubezpieczonego, to odszkodowanie przypadnie i tak ubezpieczonemu, a nie jego pracownikowi. W każdym razie klauzula reprezentantów stosowana jest powszechnie, przy aprobacie większości doktryny (zamiast wielu M. Orlicki (w:) J.Panowicz-Lipska (red.) System Prawa Prywatnego Tom 8 Prawo zobowiązań – część szczegółowa. 2011, Nb 218)

Warto też zadbać, by zakres ubezpieczenia obejmować następstwa strajków, zamieszek i niepokojów społecznych. Naiwnością jest sądzić, że polisa zawarta według sytemu all risk (od wszystkich ryzyk) rozciąga się również na ten obszar. Zwykle niezbędne jest wykupienie dodatkowej klauzuli. Odpowiedzialność ubezpieczyciela z tego tytuły nie mal zawsze ograniczona jest podlimitem w ramach sumy ubezpieczenia. Sama treść klauzuli strajków, zamieszek, rozruchów społecznych nie różni się wielce u poszczególnych ubezpieczycieli z wyjątkiem kwestii wypowiedzenia przez zakład ubezpieczeń. Część oferentów zastrzega sobie taką możliwość.

Ubezpieczenie od sprzeniewierzenia

Wyżej wymienione ubezpieczenia nie niwelują natomiast finansowych następstw sprzeniewierzenia środków przez zatrudnionych. Służyć może temu ubezpieczenie typy Fidelity, występujące rzadziej pod nazwą Crime. Oprócz nadużyć pracowniczych zakres zwykle rozciąga się na kradzieże, fałszerstwa, przestępstwa komputerowe osób trzecich. Ze względu na wysokość udziału własnego z takich polis korzystają raczej podmioty z obrotem przekraczającym 50 MLN PLN.

Ubezpieczenie OC Firmy a odpowiedzialność za błędy pracowników

Jeśli pracownik wyrządzi szkodę osobie trzeciej przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych to pracodawca zobowiązany jest do jej naprawienia. Podobnie firma może odpowiadać za uszczerbki majątkowe wyrządzone przez zleceniobiorców przy wykonywaniu czynności im powierzonych. Do obciążenia odpowiedzialnością odszkodowawczą pracodawcy czy zleceniodawcy nie jest konieczne udowadnianie, że zawinił dany pracownik czy zleceniobiorca. Wystarczy dowiedzenie,że szkodę wyrządziła jakakolwiek osoba za którą odpowiada dana organizacja (wina anonimowa). Może to prowadzić do sytuacji, gdy pracodawca czy zleceniodawcy zapłaci odszkodowanie osobie trzeciej, ale nie będzie w stanie go regresować, ze względu na niezidentyfikowanie bezpośredniego sprawcy. 

Szkody wyrządzone przez pracowników i zleceniobiorców osobom trzecim na ogół są objęte ubezpieczeniem OC z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej i posiadania mienia bądź OC zawodowym. W zależności czego będzie dotyczyć szkoda zadziałać może jedna lub druga polisa, choć niektóre szkody mogę być pokryte tylko z produktów specjalistycznych np. ubezpieczenia środowiskowego czy cyber. W prasie ubezpieczeniowej (Ł.Jastrzębski Ubezpieczenia środowiskowe to szkody Miesięcznik Ubezpieczeniowy Przewodnik po dużych ryzykach 6/2018 str.79) opisano przypadek pracownika przedsiębiorstwa zajmującego się gospodarką odpadami, który wywiózł z zakładu na własne pole płynne odpady, aby zniszczyć chwasty. Do usunięcia powstałej w ten sposób szkody w środowisku zobowiązany został pracodawca. Należy przypuszczać, że działania naprawcze były kosztowne, skoro zajęły ponad 3 lata. Niekiedy w ubezpieczeniu odpowiedzialności zawodowej następstwa działań umyślnych zatrudnionych objęte będą ochroną tylko w przypadku rozszerzenia standardowego zakresu o ubezpieczenia o klauzulę nieuczciwości pracowników (np. OC konsultantów IT czy oc świadczących usługi medialne) Często także rozciągnięcie pokrycia na podwykonawców wymaga indywidualnych ustaleń z ubezpieczycielem. Analogicznie jak przy ubezpieczeniu mienia dopuszczalne jest stosowanie klauzuli reprezentantów.

Pewne zaskoczenie może stanowić, to, że według większości OWU OC firmy nawet jeśli zakres ubezpieczenia ograniczony jest do terytorium RP ochrona obejmuje szkody wyrządzone przez pracowników w czasie zagranicznych podróży służbowych.Przy czym na szerokim i konkurencyjnym rynku można spotkać cała gamę regulacji. Zdarzają się ubezpieczyciele, którzy nie rozciągają pokrycia na ten zakres. Tylko nieliczni oferenci gotowi są udzielać ochrony odnośnie uszczerbków wyrządzonych przez pracowników w trakcie zagranicznych podróży służbowych na terytorium wszystkich państw świata. Standardem objęcie szkód powstałych za granicą w skutek działań i zaniechań zatrudnionych w czasie podnóży pracowniczych z wyjątkiem terytorium USA(rzadziej także Kanady). Więcej o ubezpieczeniu OC firmy.

Polisa Cyber

W ostatnich latach powszechną praktyką stało się wyłączanie niemal we wszystkich produktach następstw uszkodzeń danych lub oprogramowania. Produktem adekwatnym do takich ryzyk jest ubezpieczenie cybernetyczne. Jego natura jest złożona, gdyż obejmuje zarówno finansowane kosztów własnych jak i odpowiedzialność wobec osób trzecich. Wbrew pozorom obejmuje ono nie tylko dane w formie elektronicznej, ale także utrwalone na papierze. Podmioty zatrudniające pracowników szczególnie narażone są na cyber incydenty. Statystyki pokazują, że najsłabszym punktem w systemie zabezpieczeń są właśnie ludzie, a w szczególności osoby z wnętrza organizacji. Zatrudnionym zdarza się popełniać bardzo kosztowne błędy, nawet w prostych sprawach. Przykładem może być wysłanie wiadomości email do niewłaściwego adresata czy otwarcie odnośnika strony przez którą zostanie zainfekowana cała sieć. Do rzadkości nie należą także celowe działania destrukcyjne dokonywane przez pracowników czy byłych pracowników. Więcej w artykule Cyber ubezpieczenia a inne polisy.

ubezpieczenie zdrowotne pracowników

Polisy chroniące pracowników

Nierzadko występują szkody, nie objęte ubezpieczeniami mienia czy OC działalności gospodarczej, które powinien pokryć zatrudniony, a nie jest w stanie ze względu na brak środków. Takim sytuacjom mogą zaradzić ubezpieczenia odpowiedzialności materialnej pracowników, ubezpieczenia D&O nazywane potocznie OC zarządu, czy OC menagera czy nawet polisą od błędnych decyzji.

Ubezpieczenie odpowiedzialności materialnej pracowników (nie tylko kierowców)

Ubezpieczenie odpowiedzialności materialnej pracowników to nic innego jak OC pracownika. Podobnie jak przy każdym innym ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej, maksymalny zakres wyznaczają przepisy regulujące odpowiedzialność danego podmiotu. W tym przypadku jest to Kodeks Pracy. Zwykle ubezpieczenie w podstawowej wersji obejmuje odpowiedzialność materialną regulowaną przez 114-122 KP. Wykupując dodatkową umowę, pakiet można wzbogacić o odpowiedzialność za mienie powierzone (art. 124-127 KP). Poza pokryciem znajdują się bezwzględnie (pieniężne i niepieniężne) kary porządkowe nakładana na pracowników na podstawie art 108 KP.

Regułę stanowią ubezpieczenia grupowe pracowników, w których ubezpieczającym jest firma, a ubezpieczonymi pracownicy w liczbie nie mniejszej niż 20. Wbrew rozpowszechnionym opiniom z ochrony mogą skorzystać osoby zatrudnione na różnych stanowiskach, a nie tylko kierowcy. Chociaż nie ulega wątpliwości, że ci ostatni najczęściej są ubezpieczeni. Jeden z zakładów ubezpieczeń oferuje dedykowany pakiet dla pracowników ochrony. Odpowiedzialność materialna pracowników nie jest ryzykiem pożądanym do objęcia ochroną ubezpieczeniową przez większość towarzystw. Bardzo często ubezpieczyciele godzą się udzielić pokrycie w tym zakresie tylko pod warunkiem zawarcia innych umów np. ubezpieczenia floty czy nawet jako komponent kompleksowego ubezpieczenia firmy. 

Systematycznie zyskuje na popularności także ubezpieczenie karnoskarbowe. Jeden z modułów tego produktu obejmuje OC pracowników i innych zatrudnionych przy czynnościach księgowych oraz czynnościach obsługi płac. Przy czym na rynku spotkać można oferty limitujące pokrycie tylko do szkód wyrządzanych zatrudniającemu jak i propozycje bez tego ograniczenia. Jednakże prymarne znacznie ma odpowiedzialność względem pracodawcy. Produkt figuruje w obrocie także jako OC księgowego, przez co bywa mylony z ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej biura rachunkowego (podmiotu usługowo prowadzącego księgi rachunkowe), które ukierunkowane jest na ochronę przedsiębiorców w tym osób prawnych, przed roszeniami ze strony ich klientów.

Drugi komponent polisy skarbowej stanowi ubezpieczenie ochrony prawnej zapewniające refundację kosztów obrony w postępowaniach karnoskarbowych i refundację grzywien nakładanych na podstawie KKS. Wbrew pozorom całkiem często odpowiedzialność ubezpieczyciela z tej klauzuli powstaje częściej w związku z czynami członków top managementu,zwłaszcza zarządu, a nie szeregowych pracowników działu księgowości czy kadr. 

OC zarządu

Członkowie zarządu, dyrektorzy, managerowie pełniący funkcje w osobach prawnych (np. spółki z.o.o, akcyjne, spółdzielnie, fundacje, stowarzyszenia) mogą być ubezpieczeni od odpowiedzialności za szkody wyrządzone przy zarządzaniu zatrudniającą ich organizacją w ramach polisy D&O. Przy okazji podkreślić należy, że jest to tylko jedno z wielu zastosowań tego tzw. OC członków zarządu. Pokrycie rozciąga się bowiem na roszczenia wierzycieli, wspólników, pracowników, kontrahentów, organów skarbowych i wielu innych podmiotów. Co więcej zakres nie ogranicza się wyłącznie do spraw cywilnych. Z polisy zarządzających mogą być sfinansowane na przykład koszty obrony w postępowaniu karnym czy karnoskarbowym, administracyjnym oraz wydatki własne z tym związane (pomoc psychologiczna, ochrona aktywów itp).Jest to, o tyle istotne, że managerowie mogą odpowiadać za przestępstwa, których ofiarami mogą być pracownicy jak i ponosić konsekwencje karnie zachowania podległych pracowników i innych osób w organizacji. Członkowie kadry kierowniczej bywają oskarżeni o niegospodarność (art. 296 KK), np. gdy dopuszczą do wyrządzenia przez podwładnych znacznej szkody majątkowej organizacji albo przynajmniej narażą na takie bezpośrednie niebezpieczeństwo (tak w kontekście mobbingu F.Kalinowski T.Niemczyk Kadra menadżerska może odpowiadać karnie za dopuszczenie do mobbingu). Ponadto nie sposób wykluczyć, że zarządzający będą odpowiadać karnie za pomocnictwo lub współsprawstwo przy przestępstwie podwładnych. Owe pomocnictwo czy współsprawstwo może polegać na braku przeciwdziałania ich przestępczym zachowaniom choćby przez uchybienia w nadzorze lub nie stworzenie odpowiednich procedur przynajmniej jeśli takowe obowiązki wynikają z umowy łączącej managera z organizacją (w tym kierunku M.Małolepszy, M. Pierzchlewicz Odpowiedzialność karna oficera compliance Prokuratura i Prawo 5/2019 str.5-29). Art 18 § 3 KK in fine przewiduje konstrukcję pomocnictwa przez zaniechanie.

Wprawdzie jest to ubezpieczenie dedykowane menagerom, ale w niektórych przypadkach z dobrodziejstw ochrony ubezpieczeniowej skorzystać także spółka, główny księgowy, a nawet pracownik nie pełniący funkcji zarządczej. Polisa D&O może zadziałać wobec również szeregowego zatrudnionego, gdy będzie pociągany do odpowiedzialności w związku z naruszeniem praw pracowniczych (np.mobbing) albo w razie jego wspólnej odpowiedzialności z menagerem. Suma gwarancyjna w tzw. OC zarządu powinna być wielokrotnie wyższa niż w polisie odpowiedzialności materialnej pracowników, ponieważ nawet jeśli prezes zarządu czy członek jakiegokolwiek organu zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę nie mają wobec niego zastosowania ograniczenia wynikające z Kodeksu Pracy (Wyrok Sąd Najwyższego z dnia 17.12.2003 IV CK 305/02) . Innymi słowy od takiego członka władz organizacji można dochodzić odszkodowania nienależnie czy przekracza ono trzymiesięczne wynagrodzenie w dniu wyrządzenia szkody albo obejmuje utracone korzyści. W przyjętym w Polsce modelu ubezpieczenie D&O chroni każdorazowych byłych, obecnych, przyszłych zarządzających daną organizacją.

Na innej konstrukcji opiera się ubezpieczenie OC managera, stanowiące rodzaj ubezpieczania odpowiedzialności zawodowej Professional Indemnity. Obejmuje ono jednego wskazanego imiennie ubezpieczonego, ale we wszystkich podmiotach, którymi zarządza. Przy czym musi być to osoba zatrudniona na podstawie kontraktu managerskiego, ale niekoniecznie prowadząca indywidualną działalność gospodarczą. Zakresy przedmiotowe ochrony, nie są identyczne, ale zbliżone. Na ogół nieco, tańsze jest ubezpieczenie D&O. Nie powinno, dziwić to, aż tak bardzo, ponieważ w polisach tego rodzaju suma gwarancyjna (główna granica odpowiedzialności) jest wspólna dla wszystkich ubezpieczonych.

Polisy a roszczenia pracowników

Gdy firma wyrządzi szkodę pracownikowi w zależności od jej rodzaju może przydać się OC pracodawcy jak również ubezpieczenie oc z tytułu naruszenia praw pracowniczych nazywany żargonie ubezpieczeniowym EPLI. lub klauzulą czynów bezprawnych pracodawcy. O obu umowach można przeczytać więcej w artykule zatytułowanym OC pracodawcy. 

 

Ubezpieczenia pracownicze optymalizujące koszty

Poza odszkodowaniami i zadośćuczynieniami zatrudnionym bądź ich bliskim przysługiwać mogą także inne świadczenia, których koszty mogą zostać pokryte z polis ubezpieczeniowych.

Pracownik wykonujący na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy ma prawo do refundacji wydatków związanych z podróżą służbową w tym kosztów leczenia. Wysokość oraz warunki ustalania należności przysługujących pracownikowi, zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej reguluje Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej, a u innych pracodawców układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania bądź umowa o praca. Jeśli żaden z trzech wymienionych dokumentów nie określa zakresu refundacji znajdują zastosowanie postanowienia rozporządzenia. Jednym z istotniejszych obciążeń dla pracodawcy bywają koszty leczenia pracownika w trakcie zagranicznych podróży służbowych. Zgodnie z paragrafem 19 rozporządzenia w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej pracodawca ma zwrócić pracownikowi udokumentowane niezbędne koszty leczenia z wyjątkiem świadczeń gwarantowanych udzielonych zgodnie z przepisami o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej, o których mowa w art. 5 pkt. 32 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Refundacji podlegają także koszty zakupu leków, o ile ich nabycie za granicą było konieczne. Jeśli pracownik umrze za granicą w czasie podróży służbowej, obowiązkiem zatrudniającego jest nawet pokrycie kosztów transportu zwłok do kraju.

Nie brakuje przykładów rachunków za udzielenie doraźnej pomocy medycznej opiewających na setki tysięcy złotych w państwach należących do Unii Europejskiej lub Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu, mimo, że pacjent-pracownik korzystał z EKUZ. Dzieje się tak, gdyż Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego zapewnia wyłącznie takie świadczenia jak przysługują w państwie ze społecznego ubezpieczenia zdrowotnego. W większości jurysdykcji osoba korzystająca z opieki zdrowotnej współfinansuje znaczną część kosztów lub po ich opłaceniu z własnych środków może się domagać (częściowego) zwrotu od stosownych instytucji. Poza tym EKUZ nie zapewnia refundacji kosztów transportu pacjenta do kraju zamieszkania ani repatriacji zwłok. Niekiedy (stan po złamaniu kręgosłupa czy udarze) przewyższają one wielokrotnie koszty leczenia. Nie są finansowane także koszty pobytu i podróży osoby wezwanej do towarzyszenia. Zasadniczo poza zakresem EKUZ znajduje się także leczenie w prywatnych placówkach. Koszty leczenia w innych krajach bywają jeszcze wyższe, szczególnie w USA, gdzie ewenementu nie stanowią wydatki przekraczające milion złotych.

Ubezpieczenie pracowników w zagranicznych podróżach służbowych

Dlatego warto rozważyć zawarcie ubezpieczenia Corporate Travel Insurance, znanego także jako ubezpieczenie podróży służbowych. W rzeczywistości ubezpieczeniem objęci są pracownicy, a ochrona obejmuje finansowanie kosztów leczenia za granicą, ale nie tylko.

W skład pakietu wchodzą także usługi Assitance, czyli świadczenia w naturze polegające na organizacji pomocy i udzielaniu informacji. Ochronę można rozszerzyć na ubezpieczenie OC w życiu prywatnym, ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków (NNW), ubezpieczenie bagażu. Istotna jest w szczególności klauzula zastępstwa. Dzięki niej, jeśli pracownik wskutek nagłego zachorowania lub nieszczęśliwego wypadku w trakcie podróży służbowej nie będzie w stanie wykonać zadania, które było celem pobytu za granicą Ubezpieczyciel sfinansuje koszty transportu zastępcy. W ofercie znajduje się także klauzula zapewniająca organizację i pokrycie kosztów przesłania niezbędnych przedmiotów służbowych zniszczonych, utraconych w trakcie podróży zagranicznej. Nikomu, chyba nie trzeba tłumaczyć, że terminowe wywiązanie się ze zobowiązań pozwala uniknąć wielu kłopotów.

Reasumując polisa Corporate Travel zabezpiecza pracodawcę nie tylko przed ewentualnością poniesienia ogromnych świadczeń na leczenie, transport zatrudnionego, który doznał wypadku lub wypadku w tracie zagranicznej podróży służbowej, ale niekiedy może ułatwić także potrzymanie ciągłości działania przedsiębiorstwa. oprócz tego ubezpieczenie podróżne może być postrzegany jako benefit dla pracownika. Samo, to, że podróżujący za granicę nie musi korzystać publicznej służby zdrowia stanowi korzyść. Zamiast szukać na własną rękę asystor znajdzie adekwatną placówkę medyczną. W wielu państwach pracownik wyposażony wyłącznie w EKUZ musiałby dopłacać do leczenia a potem czekać na zwrot. Jeśli w skład pakietu oprócz ubezpieczenia kosztów leczenia wchodzą także NNW, OC w życiu prywatnym ubezpieczenie bagażu to chronią finanse pracownika.

Atrakcyjność polisy na czas podróży pracowniczych za granicę w ostatnich latach zwiększyła się znacząco. Wzrost cen obserwowany we wszystkich gałęziach gospodarki, jest bardzo widoczny w branży medycznej. Na dodatek można spodziewać się nasilenia tej tendencji wraz ze starzeniem się społeczeństwa. Wprawdzie ceny ubezpieczeń kosztów leczenia dla pracowników także drożeją, ale są podwyżki składek są znacznie mniejsze niż świadczeń zdrowotnych i na dodatek dotyczą wielokrotnie niższych kwot. Z perspektywy polskiej firmy pomoc medyczna za granicą jest jeszcze bardziej kosztowna niż 2 lata temu, ze względu na osłabienie się PLN względem EUR i USD i wielu innych walut. 

Ubezpieczenie pracowników w podróży służbowej zasadniczo funkcjonuje w trzech wariantach.

  1. Pierwszy to polisa na czas określonej podróży np. wskazani zatrudnieni objęci są ochrona od 5 do 11 maja. Ten model sprawdza się, gdy wyjazdy mają miejsce sporadycznie. Ubezpieczenie pracowników na czas określonej podróży można nabyć online między innymi na portalu bezpieczny.pl przy użyciu kodu rabatowego 24845.
  2. Kolejne rozwiązanie to ubezpieczenie otwarte. Przy zawieraniu umowy firma opłaca składkę na ilość osobodni zadeklarowaną w rocznym okresie, w których pracownicy przebywać będą za granicą w podróżach służbowych. Jeden dzień pobytu jednego ubezpieczonego poza granicami kraju to osobodzień. W zależności od ustaleń na pracodawcy ciąży obowiązek zgłaszania każdego wyjazd na dzień przed albo prowadzenia ewidencji wszystkich podróży służbowych, która powinna być udostępniana towarzystwu ubezpieczeń. Niekiedy stosuje się rozwiązanie pośrednie jakim jest raport miesięczny czy kwartalny. Ostateczna należność z tytułu składki znana jest po upływie okresu obowiązywania umowy. Jeśli prognozy okażą się przeszacowane, zakład ubezpieczeń zwraca część składki należna za niewykorzystane dni. Przy czym niektóre umowy zastrzegają maksymalny zakres zwrotu. W razie wykorzystania większej ilości osobodni niż zadeklarowano ubezpieczający musi dokonać dopłaty. Zdarza się, że dopłata wyliczana jest według podwyższonej stawki. Można się spotkać także z postanowieniami OWU nakładającymi obowiązek uiszczenia składki uzupełniającej nawet w trakcie trwania umowy, gdy liczba wykorzystanych osobodni przekroczy o określony pułap (np.40%) zadeklarowanych osobodni.
  3. Trzeci wariant to ubezpieczenie typu Multitrip obejmujące wszystkie pobyty za granicą w okresie ubezpieczenia trwającym z reguły rok. Produkt rekomenduje się pracownikom, często udającym się za granicę np. kierowcom na trasach międzynarodowych. Istnieją dwie wersje ubezpieczenia Multrip : non-stop i z powrotami. Ta druga polega na tym, że po określonej liczbie dni (najczęściej 60) nieprzerwanego pobytu za granicą ochrona ustaje, a wraz z powrotem do kraju zamieszkania limit się odnawia.

Polisa od rezygnacji z podroży służbowej 

Kilka lat temu pojawiło się ubezpieczenie kosztów rezygnacji z podróży / delegacji służbowej, a epidemia COVID-19 znacząco przyczyniła się do polaryzacji tego instrumentu. Dzięki pracowniczej polisie od rezygnacji z zagranicznego wyjazdu w razie odwołania podróży z określonych przyczyn towarzystwo ubezpieczeń zwróci ubezpieczonemu koszty poniesione na podstawie umowy : przewozu, rezerwacji noclegu, zgłoszenia uczestnictwa w konferencji lub szkoleniu. Ochrona zadziała, jeżeli rezygnację z podróży spowoduje na przykład śmierć, wypadek, choroba ubezpieczonego lub jego bliskich, wystąpienie szkody w mieniu ubezpieczonego, wyznaczenia osobie delegowanej daty egzaminu poprawkowego, kradzież dokumentów niezbędnych do podróży, wszczęcie kontroli u ubezpieczonego przez organy skarbowe, ZUS lub inne instytucje państwowe, rozwiązanie stosunku zatrudnienia z delegowanym, odwołanie spotkania biznesowego.

Ubezpieczenie od kosztów od rezygnacji z podróży pracownika na ogół oferowane jako umowa dotycząca danego wyjazdu, ale na rynku pojawiają się już opcja ubezpieczenia wszystkich zagranicznych podróży pracowników.

Ubezpieczenie pracowników delegowanych za granicę

W języku potocznym zamiennie używa się określenie podróże służbowe i delegacje. Jednakże nie są to terminy tożsame w rozumieniu prawna, a przynajmniej polskiego ustawodawca. W największym uproszczeniu podróż służbowa oznacza incydentalny wyjazd pracownika poza miejscowość, w której znajduje się siedziba firmy lub stałe miejsce wykonywania pracy, w wykonywania obowiązków na polecenie pracodawcy. Natomiast oddelegowanie definiowane jest jako powierzenie zatrudnionemu wykonywanie pracy innej niż ustalona w umowie o pracę w tym zajęcia w innym miejscu. Sąd Najwyższy w wyroku z 14.11.2013 II UK 204/13 wyraźnie wskazał, że okoliczność wykonywania pracy za granicą na podstawie czasowego oddelegowania wyklucza możliwość zakwalifikowania tej sytuacji jako podróży służbowej. W kontekście wyjazdów za granicę pracowników i ich ubezpieczenia Zaznaczyć trzeba, że omawiane pojęcia funkcjonują nieco inaczej prawie unijnym, a jeszcze inaczej w prawodawstwach poszczególnych państw. Przykładowo ustawodawstwu Belgii obce jest pojęcie podróży służbowych. Zatem możliwe, że pobyt w tym państwie zatrudnionych z Polski, w Belgii podlegać będzie przepisom o delegacjach, mimo że w rozumienie polskich przepisów będzie to podroż służbowa. 

Rozróżnienie delegowania od podroży służbowej ma szereg poważnych konsekwencji natury prawnej (e.g patrz ustawa z 10.06.2016 o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług) a zwłaszcza podatkowej, ale dla ochrony ubezpieczeniowej przeważnie pozostaje bez większego znaczenia. Tytuły OWU wskazywać mogą na ubezpieczenie zagranicznych podroży służbowych jak i ubezpieczenie pracowników delegowanych za granicę. Co więcej większość ubezpieczycieli gotowych jest także objąć ochroną także zagraniczny wyjazd integracyjny. Jednakże w kontekście delegowania zatrudnionych warto zwrócić uwagę czy w danej polisie określono maksymalną długość pojedynczego pobytu za granicą. Przykładowo ochrona ubezpieczeniowa może ustać po trzydziestym, sześćdziesiątym, sto osiemdziesiątym dniu po opuszczeniu terytorium RP. Można też spotkać oferty bez takiego ograniczenia. 

Międzynarodowa Opieka Medyczna 

Z kolei jeśli pracownik delegowany jest za granicę przynajmniej na kilka miesięcy istotnym wsparciem może być ubezpieczenie międzynarodowej opieki medycznej. Obawy dotyczące dostępu do służby zdrowia i kosztów leczenia należą do najpoważniejszych obiekcji zatrudnionego przy udawaniu się w delegacje. Ubezpieczenie międzynarodowej opieki medycznej tym głównie różni się od typowych ubezpieczeń podróży zagranicznych, że prócz nie ogranicza się do niezbędnej pomocy medycznej w nagłych przypadkach. Zasadniczo z takiej polisy finansowany jest cały proces leczenia a nawet rutynowa diagnostyka. Z drugiej strony nie powinny ujść uwadze znacznie wyższe niż w polisie podróżnej udziały własne. Rzadko kiedy wynoszą one mniej niż 1000 dolarów w skali roku. Dodać należy, że ubezpieczenie międzynarodowej może wykupić, niezależnie od faktu delegowania, ale w praktyce jest to jedno z częstszych zastosowań.

Ubezpieczenie zatrudnionych w podróżach krajowych

Jako wariację klasycznego Corporate Travel Insurance kilku ubezpieczycielu wprowadziło ubezpieczenie pracowników w podróżach służbowych po kraju. Jednakże na ogół trudno ten produkt traktować jako unikalną innowację albowiem przeważnie ochrona sprawdza się do szeroko dostępnego ubezpieczenia Następstw Nieszczęśliwszych Wypadków, Antyrasistce czy rzadziej ubezpieczeniem bagażu i OC w życiu prywatnym.

Ubezpieczenie pracownika od porwania i okupu

Od lat niezmiennie produktem niszowym pozostaje ubezpieczenie od porwania (uprowadzenia) i okupu (Kidnap and ransom insurance w skrócie K&R). Przy czym okup może być zapłacony nie tylko w razie porwania, ale także gdy dojdzie do próby wymuszenia pod groźba zniszczenia mienia firmy lub ujawnienia jej tajemnic. Oprócz okupu polisa zapewnia szereg innych świadczeń takich jak : koszty doradztwa kryzysowego, wydatki public relations, zaspokojenie roszczeń skierowanych wobec ubezpieczonego przedsiębiorstwa przez poszkodowanych w wyniku porwania czy okupu, odszkodowanie za śmierć lub utratę zdrowia ofiary przestępstwa, koszty jej leczenia i rehabilitacji, a także pomoc psychologiczną po zdarzeniu, rekompensata wynagrodzenia pracowników w związku z porwaniem, koszty ewakuacji. Katalog osób ubezpieczonych jak zwykle zależy od konfiguracji umowy, lecz zwykle ochrona rozciąga się na członków zarządu, rady nadzorczej, właścicieli, część pracowników a przynajmniej tych, którzy odbywają podróże służbowe w niebezpieczne rejony , przedsiębiorstwo. rodziny i gości wyżej wymienionych. Standardowa polisa R&K nie jest dedykowana armatorom, ze względu na specyfikę ryzyka piractwa morskiego, ale dla takich podmiotów dostępne są specjalistyczne produkty. Z reguły minimalny suma ubezpieczenia wynosi 1 MLN EUR, a składka nie jest niższa niż 10 000 PLN.
Niekiedy w ubezpieczeniu pracowników w trakcie podróży służbowych można spotkać klauzulę uprowadzenia, porwania, wzięcia zakładników, żądania okupu. Jednakże funkcjonuje ona zupełnie inaczej od klasycznego kidnap and ransom insurance. Ubezpieczyciel wypłaca osobie ubezpieczonej lub beneficjentowi 300 USD za każdy pełny dzień, w którym osoba ubezpieczona jest siłą, bezprawnie przytrzymywana w wyniku porwania. Nie powinny ujść uwadze szerokie wyłączenia odpowiedzialności dotyczące tego zakresu. Towarzystwa ubezpieczeń nie wypłacają świadczenia np. w razie uprowadzenia lub zatrzymania w charakterze zakładnika w kraju stałego zamieszkania albo terytorium większości państw, gdzie porwania są najbardziej prawdopodobne.

grupowe ubezpieczenie

Odprawa pośmiertna

W razie zgonu osoby zatrudnionej na podstawie umowy o pracę pracodawca obowiązany jest wypłacić odprawę pośmiertną. Jest to świadczenie o charakterze nieodszkodowawczym (Wyroki SN z 3.06.1980 II CR 148/80, z 29.4.1981 IV CR 120/81) , którego wysokość zależna jest od stażu u danego pracodawcy oraz ilości uprawnionych. Jeżeli zatrudnienie trwało krócej niż 10 lat odprawa pośmiertna powinna zostać wypłacona w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Świadczenie powinno wynieść dwukrotnie więcej, gdy staż w danym zakładzie pracy wynosił przynajmniej 10 lat. Jeśli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat tytułem odprawy przysługuje równowartość trzymiesięcznego wynagrodzenia. Z przepisów wprost wynika, że do stażu wliczają się okres zatrudnienie w podmiocie, którego następcą prawnym jest obecny pracodawca na podstawie pracodawcy 231 Kodeksu Pracy lub innych przypadków sukcesji. Otwarta pozostaje kwestia czy przy obliczeniu długości zatrudnienia należy uwzględnić poprzednie okresy zatrudnienie w danym zakładzie pracy (aprobująco A.Sobczyk (w:) A.Sobczyk Kodeks pracy. Komentarz Art 93 Nb.4, W.Muszalski (w:) W.Muszalski Komentarz Art 93 Nb.2, w odmienny wniosek można wywodzić z uzasadnienia wyroku SN z 3.06.1980 II CR 148/80). Bez znaczenia pozostaje natomiast wymiar czasowy zatrudnienia (cały etat czy cześć) (B.Wagner (w:) L.Florek Kodeks pracy. Komentarz, wyd. VII. Warszawa 2017. Art. 93 Nb.2). W razie zatrudnienia u kilku pracodawców odprawa należy się od każdego z nich. (E.Maniewska (w:) K. Jaśkowski Kodeks pracy. Komentarz, wyd. XI Art 93 Nb.2). Jeżeli po zmarłym pracowniku pozostał tylko jeden uprawniony do odprawy pośmiertnej, wysokość świadczenia ulega obniżeniu o połowę. Odprawa pośmiertna przysługuje małżonkowi, chyba, że wobec małżonków orzeczono separację, oraz innym członkom rodzin spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Do tego grona należą dzieci własne, przysposobione i drugiego małżonka które w chwili śmierci pracownika nie ukończyły 16 lat albo kształciły się w szkole przed ukończeniem 25 roku życia albo po ukończeniu 25 lat kształciły się, będąc na ostatnim roku studiów. Prawo do odprawy pośmiertnej bez względu na wiek w chwili śmierci pracownika mają także dzieci całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji oraz dzieci, których całkowita niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 16. roku życia lub w trakcie nauki w szkole. Przy spełnieniu dodatkowych przesłanek uprawnionymi są także wnuki i rodzeństwo oraz rodzice. Odprawę pośmiertną dzieli się w częściach równych pomiędzy wszystkie osoby, którym ona przysługuje.

Ubezpieczenie pracowników na życie a odprawa pośmiertna

Instrumentem pozwalającym optymalizować wydatki na odprawę pośmiertną jest ubezpieczenie na życie. Pracodawca jest zwolniony z wypłaty odprawy pośmiertnej jeśli ubezpieczy pracowników, o ile świadczenie wypłacone przez zakład ubezpieczeń jest równe lub wyższe od kwoty, która byłaby należna członkom rodziny jako odprawa pośmiertna. Jeżeli przysporzenie z umowy ubezpieczenia jest niższe od odprawy pośmiertnej, pracodawca ma dopłacić uprawnionym członkom rodziny kwotę stanowiącą różnicę między tymi świadczeniami. Podmiot zatrudniający płacąc za ubezpieczenie pracownika od kilku do kilkudziesięciu złotych składki miesięcznie może uniknąć kosztów sięgających kilkadziesiąt tysięcy złotych, które musiałby ponieść w niekiedy trudnej sytuacji jaką stanowi strata pracownika. Reasumując, polisa daje szansę na redukcję kosztów oraz poniesienie ich w dogodniejszej chwili.

Warunek ubezpieczenia pracowników na życie jest spełniony, tylko gdy pracodawca jest ubezpieczającym czyli stroną umowy ubezpieczenia, a składka jest finansowana z jego środków. SN orzekł, że w analizowanej sytuacji na równi z ubezpieczeniem z zawartym z zakładem z działu LIFE należy traktować wypłatę za zgon z ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków (Wyrok SN z 20.12.2017 III PK 10/17). Ubezpieczenie NNW jest znacznie tańsze od polisy ubezpieczenia na życie, ale nie znajdzie ono zastosowania, jeśli przyczyną śmierci nie będzie wypadek, a na przykład choroba. W takiej sytuacji należy się odprawa pośmiertna. Obowiązek wypłaty tego świadczenia powstaje bowiem, bez względu na to z jakiego powodu nastąpił zgon, jeśli istnieją osoby uprawnione a nie zaistnieje odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń. Prawnie irrelewantne jest natomiast, czy pracodawca wykupi ubezpieczenie grupowe czy indywidualne. Na odprawę pośmiertną nie ma wpływu odszkodowanie z ubezpieczenia OC pracodawcy, gdyż obowiązek wypłaty odprawy jest niezależny od powstania szkody oraz jej rozmiarów (Uchwała SN z 27.3.1981 III CZP 6/81). W kontekście odprawy pośmiertnej bez znaczenie pozostaje przyczyna zgonu pracownika, ale jeśli pracownik umarłby w wyniku wypadku przy pracy za którą odpowiedzialność karną ponosi pracodawca, to opłacanie składki na ubezpieczenia pracowników może być okolicznością łagodzącą wymiar kary. 

Zdaniem znacznej części prawników towarzystw ubezpieczeń na życie, a nawet niektórych przedstawicieli doktryny (A.Sobczyk Ubezpieczenie pracownika na życie a odprawa pośmiertna Monitor Prawa Pracy 11/2015 str.584, jak się zdaje także A.Paciak, J.Paciak Odszkodowanie na rzecz najbliższych członków rodziny zmarłego oraz skutki prawne śmierci pracownika Roczniki Nauk Prawnych 1/2011 str.70) pracodawca ubezpieczający pracowników na życie jest zwolniony w całości albo w części z wypłaty odprawy pośmiertnej tylko, gdy świadczenie z polisy przypadnie osobom uprawnionym do odprawy pośmiertnej. Mimo, że taka wykładnia najlepiej odpowiada względom funkcjonalnym nie można jej zaakceptować, ponieważ przepis nie stanowi o zwolnienia z odprawy ze względu na otrzymanie otrzymania świadczenia z ubezpieczenia na życie przez określonych członków rodziny. W art. 93 KP mowa wyłączenie o braku obowiązku wypłaty, jeśli pracodawca ubezpieczy pracownika, bez wzmiankowania kto ma zostać uposażonym z polisy (tak też pośrednio K.Walczak Kodeks Pracy. Komentarz Art.93. Nb.11.1). Przy interpretacji aktów prawnych przyjmuje się, że prawodawca nie czyni niczego przypadkiem (domniemanie racjonalności prawodawcy). Uzależnienie zwolnienia z odprawy pośmiertnej od otrzymania świadczenia ubezpieczeniowego przez określone osoby, budzi też wątpliwości o charakterze aksjologicznym. Skoro pracodawca ponosi koszt składki na ubezpieczenie pracownika, to należy mu się zwolnienie z odprawy pośmiertnej, nawet jeśli pracownik jako uposażanego z polisy wskazał osobę spoza kręgu uprawnionych do odprawy pośmiertnej. 

Przyjmując tą błędną wykładnię, wielu ubezpieczycieli umożliwia, takie ukształtowanie umowy ubezpieczenie, by osoby uprawnione do sumy ubezpieczenia wskazywał ubezpieczony pracownik za zgodą pracodawcy finansującego składkę. Jednakże nawet opisany mechanizm, nie gwarantuje że wypłata z ubezpieczenia pracowniczego przypadnie członkom rodziny, dla których przeznaczona jest odprawa pośmiertna, albowiem pracodawca może nie mieć wiedzy o sytuacji rodzinnej pracownika. Na dodatek katalog uprawnionych do odprawy i stosunek podziału między nich może się wielokrotnie zmieniać (śmierć członków rodziny, narodziny dzieci wnuków separacja, rozwód). Zatem, aby pracodawca uwolnił się od ciężaru wypłaty odprawy pośmiertnej, konieczne może być wielokrotne aktualizowanie wskazania ubezpieczonych, co nie może odbyć się bez pracownika czyli ubezpieczonego. Zatrudniony ma prawa, ale nie obowiązek zmieniać dyspozycje sumą ubezpieczenia tak by trafiła do potencjalnie uprawnionych do odprawy pośmiertnej. Bardzo wątpliwa wydaje się skuteczność wprowadzania obowiązku informowania o sytuacji rodzinnej pracownika i modyfikacji dyspozycji sumą ubezpieczenia. Lepszym rozwiązaniem, którego nadal rzadko występuje w praktyce, było by postanowienie, że suma ubezpieczenia przypada osobom, którym należała by się odprawa pośmiertna wedle przepisów Kodeksu Pracy. 

Komentatorzy słusznie podkreślają, że zwolnienie z odprawy pośmiertnej następuje tylko wówczas, gdy składkę na ubezpieczenie na życie w całości pokrywa pracodawca (P.Prusikowski (w:) K.Baran (red.) Kodeks pracy. Komentarz Art.93.Nb.9, A.Sobczyk Ubezpieczenie pracownika na życie a odprawa pośmiertna Monitor Prawa Pracy 11/2015 str.586). W przypadku rozłożenia ciężaru kontrybucji do zakładu ubezpieczeń między pracownika i pracodawcę, odprawa pośmiertna pozostanie należna, tak jakby zatrudniający nie wyłożył ani grosza na ubezpieczenia na życie pracowników. Grupowe ubezpieczenia pracownicze przeważnie zawierane są jako pakiet wielu modułów zawierający prócz ubezpieczenia na życie, ubezpieczenia od poważnych zachorowań, uszczerbku na zdrowiu, urodzenia dziecka, śmierci rodziców i teściów. Jeśli pracodawca opłaca składkę na ubezpieczenie na życie, a koszt ochrony w innych zakresach obciąża zatrudnionych, to zachodzą przesłanki do zwolnienia z wypłaty pośmiertnej. Nie ma żadnych powodów, by pozbawiać pracodawcę ekonomicznej korzyści z pokrywania składki na ubezpieczenie pracowników, tylko dlatego pracownicy ponoszą koszt ubezpieczenia innych ryzyk w ramach tej samej umowy. Przy czym należy mieć świadomość, że zawsze takie rozwiązanie jest wykonalne, ponieważ część ubezpieczycieli nie jest skłonna ujawniać składki na poszczególne elementy pakietu. 

W praktyce nie zawsze udaje się objąć wszystkich pracowników programem ubezpieczenia życiowego mającym zapobiec obciążeniu pracodawcy odprawą pośmiertną. Na przeszkodzie staje niekiedy brak zgody poszczególnych zatrudnionych na zastrzeżenie na ich rzecz ochrony ubezpieczeniowej z określoną sumę ubezpieczenia. Trudności z uzyskaniem aprobaty pracowników wynikają głównie z tego, że z reguły, choć nie zawsze, składka na ubezpieczenie pracowników finansowana przez zatrudniającego stanowi przychód, od którego naliczany jest podatek dochodowy oraz składka na ubezpieczenie społeczne. W rezultacie obniżeniu ulega wynagrodzenie netto. Rzadziej zdarza się, że wiek lub stan zdrowia uniemożliwiają włączenie danego pracownika do ubezpieczenia.

W kontekście zwolnienia pracodawcy z odprawy pośmiertnej ze względu na ubezpieczenia pracowników na życie, można spotkać tezę według której za to zatrudniający ma powiadomić towarzystwo ubezpieczeń o zgonie pracownika inicjując wypłatę świadczenia (S.Kryczka Konsekwencje śmierci pracownika i pracodawcy – praktyczny poradnik Infor Sposób na płacę 7 (46) str.9). Jednakże w świetle przepisów prawa i lwiej części wzorców umów brakuje podstaw by do tego rodzaju twierdzić. Na ogół OWU stanowią o informowaniu ubezpieczyciela o zgonie przez osobę uprawnioną do sumy ubezpieczenia.   

Odprawa pośmiertna nie wyczerpuje roszczeń wobec pracodawcy związanych ze zgonem zatrudnionego. Należy wypłacić między innymi wynagrodzenie oraz ekwiwalent urlopowy. Odprawa pośmiertna nie podlega zaliczenia na poczet roszczeń odszkodowawczych uprawnionych (Uchwała SN z 27.03.1981 III CZP 6/81, Wyrok SN z 3.06.1980 II CR 148/80). Ubezpieczenie na życie pozostaje bez wpływu na te świadczenia.

ubezpieczenie kosztów leczenia

Ubezpieczenie grupowe – co obejmuje ?

Ubezpieczenia pracownicze na życie od wielu lat jest jednym z najpowszechniejszych produktów finansowych. PZU na masową skalę zawierało takie umowy na długo przed rozpoczęciem przemian wolnorynkowych w naszym kraju. Między innymi dlatego w świadomości milionów pracowników wytworzyło się sprzężenie heurystyczne : ubezpieczenie w pracy – polisa typu P w PZU. W rzeczywistości tego rodzaju produkty oferuje większość towarzystw ubezpieczeń, a przedmiotem ubezpieczenia grupowego mogą być różnorodne ryzyka.

Mimo, że rozwiązanie nie jest ani nowe ani niszowe nadal sporo osób nie wie tak naprawdę co obejmuje ubezpieczenie grupowe na życie. Każda tego rodzaju polisa przewiduje wypłatę świadczenia z tytułu śmierci ubezpieczonego. Jest to umowa główna, do której dołączane są rozmaite ryzyka dodatkowe. Ich ilość oraz zakres zależy od oferty danego zakładu ubezpieczeń i wyboru pracodawcy. Najbardziej elastyczne propozycje pozwalają zdecydować osobno o rozszerzeniu zakresu o poszczególne dodatki, ale wysokość świadczeń z tych tytułów zawsze powiązana jest z sumą ubezpieczenia na życie. Dla mniejszych grup, zwykle, choć nie zawsze oferta konstruowana jest w oparciu o pakiety zawierające grupy ryzyk. np. umowy dotyczące dzieci, pakiet wypadkowy, ubezpieczenia od nowotworów.

Zwykle grupowe ubezpieczenie pracowników obejmuje umowę zapewniającą dodatkową wypłatę z tytułu śmierci w wyniku nieszczęśliwego wypadku oraz jej rozwinięcia znajdujące zastosowania jeśli zgon pracownika wystąpi wskutek wypadku komunikacyjnego czy wypadku w pracy. Podkreślić należy, że zasadniczo umowa główna i tak zadziała w przypadku śmierci wypadkowej, a wymienione rozszerzenia mają prowadzić do kumulacji świadczeń. Na przykład suma ubezpieczenia z umowy głównej wynosi 50 000 PLN, świadczenie z tytułu śmierci spowodowanej wypadkiem 40 000 PLN, a umowa na wypadek zgonu w NW komunikacyjnym opiewa na 60 000 PLN. Zatem osoby wskazane przez zmarłego pracownika powinny otrzymać od ubezpieczyciela 150 000 PLN (50 000+40 000+60 000).

  Suma ubezpieczenia z umowy (w PLN) Skumulowana wysokość świadczenia (w PLN)

Śmierć w wyniku NW komunikacyjnego

60 000

160 000

Śmierć w wyniku NW

40 000

90 000

Śmierć (umowa główna)

 50 000

50 000

Oprócz umów przewidujących dodatkowe świadczenie z za zgon spowodowany wypadkiem (w komunikacyjnym czy wypadkiem przy pracy), coraz częściej spotkać można klauzulami dotyczącymi śmierci w wyniku zawału serca czy udaru mózgu.

Niejako na marginesie poczynionych uwag dodać wypada, że zgodnie z ogólnymi zasadami postępowania cywilnego, jeśli uposażony z umowy ubezpieczenia na życie domaga się dodatkowej, powołując się na fakt, że śmierć nastąpiła z określonej przyczyny, to na nim spoczywa ciężar udowodnienia tej okoliczności (Wyrok SO w Olsztynie z 17.02.2022 IX Ca 972/21) . Nie istnieje żadne domniemanie w tym zakresie. Uposażeni mierzą się z trudami dowodzeniem, że śmierć ubezpieczonego była następstwem zawału serca lub udaru, przeważnie, gdy jako przyczyna w karcie zgonu wskazano nagłe zatrzymanie krążenia. Sprawę nierzadko jeszcze bardziej komplikuje zastrzeżenie w OWU ubezpieczenia grupowego ograniczające wypłatę do przypadków, gdy zawał serca czy udar mózgu były bezpośrednią przyczyną zgonu. 

Uszczerbek na zdrowiu z polisy dla pracowników

Standardem rynkowym jest również świadczenie z tytułu uszczerbku na zdrowiu doznanego przez ubezpieczonego w wyniku wypadku. Rzadziej spotkać można ubezpieczenie od uszczerbku na zdrowiu spowodowanego przez zawał serca czy udar mózgu. Na podstawie tabeli w formie procentu oznacza się jak poważne były skutki wymienionych zdarzeń. Np. jeśli złamaniu kości udowej w danej tabeli odpowiada wartość 40%, a suma ubezpieczenia z tytułu uszczerbku to 50 000, ubezpieczonemu należy się wypłata w kwocie 20 000 PLN. Przy czym należy zaznaczyć, że tabele oceny trwałego uszczerbku na zdrowiu nie są identyczne u poszczególnych ubezpieczycieli. Wprawdzie większość rozwiązań rynkowym odwołuje się do tabel ZUS na potrzeby społecznego ubezpieczenia wypadkowego oraz do powszechnie uznanych kwalifikacji medycznych (np. w zakresie oparzeń tablice Lunda i Browdera, reguła dziewiątek Wallace’a, odnośnie porażeń mięśni skala Lovetta, odnośnie pogorszenia lub utraty słuchu metoda Rosera) to i tak różnorodność jest bardzo duża. Np. uraz,, za który według jednej tabeli nie należy się żadne świadczenie z zakładu ubezpieczeń, według innej tabeli może być oceniony jako kilkunastoprocentowy uszczerbek na zdrowiu. To oczywiste dla ekspertów z branży spostrzeżenie, nie zawsze rozumieją nawet sądy, czego egzemplifikację stanowi wyrok SO we Wrocławiu z 26.01.2021 XII C 381/20. Skład orzekający nakazał ubezpieczycielowi wypłacić świadczenie z tytułu trwałego uszczerbku na zdrowiu doznanego w wyniku nieszczęśliwszego wypadku w kwocie wynikającej z tabeli ZUS mimo że OWU odwoływały się do innego tabeli. 

Z punktu widzenia ochrony ubezpieczeniowej bez znaczenia jest czy ubezpieczony był leczony prywatnie czy w ramach opieki zapewnianej przez NFZ. Obojętne są także koszty transportu i leczenia.

Niemal każda polisa na życie dla pracowników obejmuje ryzyko hospitalizacji. W największym uproszczeniu wysokość świadczenia zależy od ilości dni pobytu w szpitalu. Np. stawka za dzień pobytu wynosi 60 PLN, a pobyt trwał 4 doby, wiec ubezpieczyciel będzie musiał wypłacić z tego tytułu 240 PLN. Z reguły wysokość ryczałtu dziennego jest zróżnicowana w zależności od przyczyny hospitalizacji. Typowe dla tego zakresu są 2 limity odpowiedzialności. Jeden określa maksymalną ilość dni w roku, za które przysługuje świadczenie (zwykle 90 albo 180).Należy też mieć świadomość, że do zaistnienia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń wymagana jest również minimalna długość hospitalizacji.

Popularnym dodatkiem do polisy ubezpieczenia grupowego jest także umowa od ryzyka poważnych zachorowań. Zakład ubezpieczeń wypłaci świadczenie z tego tytułu w razie zdiagnozowania u ubezpieczonego schorzenia mieszczącego się w wykazie stanowiącym część OWU. Zwykle katalog poważnych zachorowań liczy od kilkunastu do kilkudziesięciu jednostek chorobowych czy stanów medycznych. Prawie każdy z ubezpieczycieli pozwala wybrać katalog, dając do wybory przynajmniej 2 opcje. Dodać jednak należy, że ilość jednostek chorobowych w danej ofercie ubezpieczenia pracowników nie przekłada się wprost na rozległość zakresu ochrony, ponieważ poszczególne stany i zdarzenia medyczne są różnie definiowane przez poszczególne zakłady ubezpieczeń i zróżnicowana jest także częstotliwość występowania objętych ochroną schorzeń. Przykładowo operacja aorty brzusznej i operacja aorty piersiowej u niektórych ubezpieczycieli to dwie jednostki chorobowe, a u innych oba zdarzenia zawierają się w zakresie jednej jednostki. Cześć ofert przewiduje odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń wyłącznie za oparzenia trzeciego stopnia podczas gdy konkurenci wypłacają świadczenie także w razie niektórych oparzeń pierwszego i drugiego stopnia. Ponadto w katalogach spotkać można choroby występujące bardzo. Jako egzemplifikacja służyć może pierwotnego nadciśnienia płucnego, które odnotowuje się w ilości 1-2 przypadków na milion osób.

Kolejną opcję stanowi ubezpieczenie od operacji chirurgicznych. Działa ono podobnie do poprzednio omawianej umowy. Z tym, że OWU dzieli operacje na kilka klas, według skomplikowania. Zwykle 3 albo 5. Przynależność procedury medycznej do danej kategorii determinuje wysokość wypłaty.

Rynek nadal nie docenia umowy assistance. Zapewnia ona świadczenia pomocowe w formie niepieniężnej. np. organizacja rehabilitacji powypadkowej. Najpowszechniejszy w Polsce jest assistance medyczny, ale dostępne są też opcje dotyczące miejsca zamieszkania czy pochówku.

Element charakterystycznym dla ubezpieczeń grupowych stanowiły do niedawna tzw. umowy rodzinne. Ich przedmiotem jest życie lub zdrowie dzieci, małżonka, partnera, rodziców, teściów ubezpieczonego. W większości przypadków zakres jest w zasadzie analogiczny jak w wyżej omówionych umowach, choć zdarzają się istotne odmienności. Np. według sporej części OWU świadczenie z tytułu zgonu dziecka przysługuje tylko, jeśli jest ono osobą niepełnoletnią. Specyficzne wzbogacenie zakresu stanowi ubezpieczenie od urodzenia dziecka.

Oczywiście powyższe wyliczanie nie wyczerpuje wszystkich możliwych dodatków, które można dołączyć do polisy pracowniczej. Konkurencja rynkowa z roku na rok się nasila, co prowadzi to tego, że niemal każdy z oferentów posiada unikalne opcje. Egzemplifikacją są pakiety onkologiczne, opieka Cardio, assitance pogrzebowy czy refundacja kosztów antybiotyków. 

Ubezpieczenie NNW pracowników

Produktem znacznie mniej popularnym od ubezpieczenia pracowniczego na życie jest ubezpieczenie pracowników od następstw nieszczęśliwych wypadków, rozumianych jako nagłe zadziałanie czynnika zewnętrznego niezależnego od woli ubezpieczonego. Z reguły ubezpieczenie NNW pracowników zapewnia wypłatę w razie śmierci ubezpieczonego w wyniku wypadku lub doznania przez niego uszczerbku na zdrowiu z tej samej przyczyny. Do tego dodawane dodawany są umowy dotyczące zdiagnozowania poważnych zachorowań, pobyt w szpitalu, wystąpienia następstw zawału serca lub udaru mózgu, zwrotu niektórych kosztów leczenia lub pomocy assistance. Niekiedy ochrona w podobnym zakresie rozciąga się na członków rodziny ubezpieczonego. Zatem nie trudno zauważyć podobieństwa ubezpieczenia grupowego na życie nazwanego potocznie polisą w pracy. Jednakże w przeciwieństwie do tego ostatniego ubezpieczanie NNW nie obejmuje ryzyka śmierci ubezpieczeniowego z jakiejkolwiek przyczyny, ale może zapewnić świadczenie w razie śmierci spowodowanej nieszczęśliwym wypadkiem czy zawałem serca lub udarem mózgu. Nie ulega wątpliwości, że jest to spory mankament ponieważ według statystyk GUS za 2018 rok, urazy i zatrucia spowodowały zaledwie 5% zgonów, a problemy dotyczące układu krążenia stanowią przyczynę 42% śmierci. Ponadto ubezpieczanie NNW pracowników nierzadko zawierane bywa w wersji obejmującej wyłącznie zdarzenia związane z wykonywaniem obowiązków służbowych (w wielu OWU wariant podstawowy). Wprawdzie w pracowniczym ubezpieczeniu grupowym na życie zdarzają się ryzyka ograniczone do wypadków przy pracy, ale są to nieliczne przypadki. Umowa główna w ubezpieczeniu życiowym dla zatrudnionych ma niemal zawsze charakter uniwersalny. Z tych względów ubezpieczenie wypadkowe jest postrzegane jako znacznie tańsze. Mając na względzie różnice zakresowe obu produktów, taka konstatacja jest dużym uproszeniem. Na dodatek determinanty ceny NNW firmy i ubezpieczenia pracowniczego nie są identyczne. Zasadniczo w pricing tego pierwszego większe znaczenia ma profil działalności przedsiębiorstwa, a w drugim struktura wiekowo-płciowa zatrudnionych. 

Z drugiej strony grupowe ubezpieczenie pracowników od NNW ma kilka niedocenionych walorów. Po pierwsze znacznie łatwiej zaaranżować ochronę niż w ubezpieczeniu na życie. Z reguły potencjalni ubezpieczeniu nie muszą składać oświadczeń odnośnie stanu zdrowia ani wypełniać ankiet. W przeciwieństwie do produktów działu LIFE w ubezpieczeniu następstw nieszczęśliwych wypadków nie jest wymagana minimalna partycypacja czyli udział procentowy osób ubezpieczonych w ogólnej liczbie zatrudnionych. Co więcej, jeśli ochroną objęci są wszyscy pracownicy nie ma potrzeby przedkładania listy ubezpieczonych. Ponadto w ubezpieczeniach NNW często świadczenie z tytułu uszczerbku na zdrowiu przyznawane jest według bardzo korzystnej dla ubezpieczonych tzw. tabeli ZUS (załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy I Polityki Społecznej w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu…). Wprawdzie nie ma formalnych przeszkód, by ta tabela została włączona do OWU ubezpieczenia na życie, ale praktyka rynkowa jest zupełnie inna. Z tych względów, warto rozważyć budowę programu złożonego polisy życiowej i NW. Zasadniczo świadczenia z wielu ubezpieczeń osobowych mogą się kumulować. Reasumując grupowe ubezpieczanie następstw nieszczęśliwych wypadków stanowi niekiedy jedną możliwość objęcia ochroną pracowników, a wielu przypadkach może być wykorzystana jako dopełnienie innych rozwiązań. 

Grupowe ubezpieczenie zdrowotne pracowników

Do obowiązków pracodawcy należy także kierowanie pracowników na badania profilaktyczne oraz ich finansowanie. Przy większej liczbie zatrudnionych kłopotliwe bywa samo czuwanie nad realizacją tego obowiązku oraz zarządzanie w tym zakresie. W interesie pracodawcy leży by badania zajęły jak najmniej czasu, gdyż powinny być w miarę możliwości przeprowadzane w godzinach pracy, a za czas niewykonywania pracy w związku z badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Godnym rozważenia rozwiązaniem bywa zawarcie ubezpieczenia dedykowanego medycynie pracy bądź dołączenie takiej klauzuli do prywatnego pakietu medycznego. W ten sposób można zaoszczędzić wiele na opłatach za badania, ale także zredukować zaangażowanie własne w tym zakresie.

Ubezpieczenia medyczne pracowników pomagają także w ograniczeniu absencji chorobowej zatrudnionych, co z kolei powinno pozytywnie oddziaływać na efektywność wielu procesów w przedsiębiorstwie. Z reguły ubezpieczenie zdrowotne w istocie jest abonamentem na usługi medyczne (głównie diagnostyka i leczenie ambulatoryjne) opakowanym w polisę ubezpieczeniową. W przeciwieństwie do większości ubezpieczeń, świadczenie z tego produktu ma charakter niepieniężny. Ubezpieczeni uzyskują szybki dostęp do badań, konsultacji lekarskich i innych procedur medycznych, a nie wypłatę w pieniądzu. Chociaż coraz częściej ubezpieczyciele uzupełniają o refundację świadczeń(więcej w artykule ubezpieczanie zdrowotne jak wybrać najlepsze). Poprawa dostępności do opieki medycznej nie tylko skraca okres rekonwalescencji, ale zwiększa szanse na wykrycie chorób na wczesnym etapie, co może z kolei zapobiec nieobecności w pracy. Na rynku można spotkać przynajmniej kilka ubezpieczeń zogniskowanych na profilaktyce medycznej pracowników. Warto także zwrócić uwagę na aspekt podatkowy. Składka na ubezpieczenie zdrowotne czy NW pracowników finansowane przez pracodawcę przy spełnieniu określonych warunków może stanowić koszt uzyskania przychodu, czego nie można powiedzieć o pomocy finansowej udzielanej pracownikom w celu odzyskania zdolności do pracy (w tym kierunku Interpretacja Indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 15 września 2011 ILPB1/415-771/11-4/AP). ubezpieczenia pracowników

ubezpieczenia pracownicze

Autor zdjęcia wykorzystanego w tle @aleksandarlittlewolf

Ubezpieczenia odpowiedzialności zatrudnianych 

Niekiedy wskazuje się, że brak ubezpieczenia OC zarządu czy innych polis dotyczących odpowiedzialności zatrudnionych może powodować zbytnią zachowawczość zatrudnionych, negatywnie oddziaływać na wyniki przedsiębiorstwa. Oczywiście nie można takiej możliwości wykluczyć, ale z drugiej strony należy brać pod uwagę także ryzyko nieostrożności ubezpieczonych. ubezpieczenia pracowników

Benefity pracownicze a ubezpieczenia w pracy

Rywalizacja o najlepsze zasoby kadrowe prowadzi do rozbudowywania przez pracodawców katalogu świadczeń pozapłacowych. W niektórych firmach przybiera to formy wręcz karykaturalne. Znam pracodawców, którzy próbują się wyróżnić serwując watę cukrową czy udostępniając ślizgawkę. Natomiast w dalszym ciągu ubezpieczenia nie są doceniane przez pracodawców jako benefit dla pracowników, mimo, że wiele z nich doskonale sprawdza się w tej roli. Na dodatek ankiety od wielu lat wskazują, że ubezpieczenie grupowe na życie i pakiety medyczne należą do najbardziej pożądanych. Doświadczenia związane z pandemią COVID mogę tylko nasilić ten trend.

W ubezpieczeniach olbrzymie znaczenie ma efekt skali. Na przykład objęcie ubezpieczeniem na życie czy zdrowotnym tej samej osoby w ramach kilkudziesięcioosobowej grupy może kosztować kilka razy mniej od umowy indywidualnej. Ponadto wraz ze wzrostem ilości ubezpieczonych poszerzają się także możliwości ubezpieczenia. W uproszczeniu czym większa grupa tym mniej restrykcyjne są wymogi dotyczące stanu zdrowia i ryzyka zawodowego potencjalnych ubezpieczonych. Dla niektórych osób polisa pracownicza jest jedyną możliwością by skorzystać z pakiety opieki medycznej czy polisy na życie. Co, więcej istnieją także produkty ubezpieczeniowe czy klauzule nie występujące w wersji indywidualnej. Np. ubezpieczenie odpowiedzialności materialnej pracowników, klauzula do polisy medycznej zapewniająca refundację 100% kosztów leczenia stomatologicznego. Zatem nawet jeśli pracodawca nie będzie opłacał składek na ubezpieczenie pracowników z własnych środków sama możliwość skorzystania z rozwiązań niedostępnych dla osób indywidualnych lub szansa uzyskania ochrony w znacznie niższej cenie stanowi ewidentną korzyść. Oczywiście uczciwość wymaga, aby zaznaczyć, że polisy indywidualne także posiadają szereg zalet nie występują w umowach grupowych. Na przykład w ubezpieczenie w zakładzie pracy nie można uczestniczyć po ustaniu stosunku zatrudnienia. Większość ubezpieczeń pracowniczych może zostać wypowiedzianych przez Towarzystwo ubezpieczeń w każdą rocznicę polisy. 

Dodatkową korzyścią z ubezpieczenia dla pracowników może być zestaw zniżek dla uczestników ubezpieczenia. Mogą one dotyczyć nie tylko innych produktów danego zakładu ubezpieczeń. Niekiedy są to bardzo rozbudowane programy rabatowe, za dostęp do których pracodawca musiałby zapłacić dziesiąty tysięcy złotych. 

Grupowe ubezpieczenie pracowników, tym różni się od większości benefitów, że oprócz zwiększenia atrakcyjności firmy jako pracodawcy może przynieść jej inne korzyści, o których była mowa wyżej (odprawa pośmiertna, zmniejszenie absencji chorobowej, optymalizacja kosztów badań profilaktycznych). Praktykowane jest współdzielenie składki między pracowników i pracodawcę np. w taki sposób, że firma wnosi kontrybucję na ubezpieczenie na życie, a zatrudnieni za inne umowy.

Już kilka lat temu jako benefit zaczęto promować ubezpieczenie ochrony prawnej. W uproszczeniu jego istota polega na finansowaniu i organizacji kosztów pomocy prawnej oraz refundacji kosztów sądowych przez ubezpieczyciela. Istnieją duże szanse, że wsparcie w tym zakresie dyska uznanie beneficjentów, albowiem powszechna jest oba przez wysoki wydatkami na wynagrodzenia prawników. 

Jako benefit może być postrzegane także ubezpieczenie mienia pracowników. Ochroną może być objęte mienie osobiste pracowników i przedmioty niezbędne do wykonywania czynności zawodowych z wyjątkiem środków pieniężnych, kosztowności, papierów wartościowych i dokumentów, pojazdów mechanicznych rzadziej środków transportu. Ubezpieczenie dotyczy zarówno skutków ryzyk elementarnych (ogień i inne zdarzenia bądź all risk) jak i kradzieży z włamaniem. W przeciwieństwie do ubezpieczenia OC, w ubezpieczeniu mienia pracowniczego odpowiedzialność pracodawcy za utratę, uszkodzenie tych przedmiotów nie warunkuje bezpośrednio wypłaty z polisy. Na ogół oprócz sumy ubezpieczenia ustanawiany jest także podlimit na jednego pracownika.

Regres ubezpieczeniowy a pracownicy

Jeśli szkoda pokryta z ubezpieczenia majątku czy OC przedsiębiorstwa była wynikiem działań lub zaniechań podmiotu innego niż ubezpieczony np. osoby przez niego zatrudnionej, ubezpieczycielowi przysługuje roszczenie zwrotne do sprawcy czyli regres. Zakład ubezpieczeń może dochodzić zwrotu wypłaconego odszkodowania. Ze względu na wynikające z Kodeksu Pracy ograniczenia odpowiedzialności pracowniczej w praktyce ubezpieczyciele sporadycznie sięgają po regres przeciwko pracownikom, a znacznie częściej dochodzą zwrotu od zleceniodawców, zatrudnionych na umowę o dzieło czy osób współpracujących w ramach działalności gospodarczej. W doktrynie pojawiają się nawet głosy, według których regulacje Kodeksu Pracy uniemożliwiają dochodzie roszczeń zwrotnych od pracowników przez ubezpieczycieli, przynajmniej jeśli szkoda została wyrządzona nieumyślnie (J.Pokrzywniak (w:) M.Orlicki, J.Pokrzywniak Umowa ubezpieczania str.125, W.Dubis (w:) E.Gniewek, P.Machnikowski (red.) Kodeks Cywilny Komentarz Art. 828 Nb.1 str.1518, odmiennie jednak J.M.Kondek (w:) K..Osajda Kodeks Cywilny. Komentarz. Art 828 Nb.4). Z pewnością miłym gestem ze strony ubezpieczonego (pracodawcy/zleceniodawcy) będzie ustalenie z ubezpieczycielem zrzeczenia się prawa regresu wobec osób zatrudnionych przez ubezpieczonego, choć trudno odmówić racji przeciwnikom takiego rozwiązania, którzy zwracają uwagę na możliwość negatywnego oddziaływania na staranność zatrudnionych takiej regulacji. Oczywiście zrzeczenie się regresu nie dotyczy czynów umyślnych. 

Istnienie instytucji regresu ubezpieczeniowego pozostaje zarówno poza świadomością pracowników. Zatrudnieni zwykle przekonani są, że skoro szkodę pokrył ubezpieczyciel to sprawa jest zamknięta. Dlatego zastosowanie zrzeczenia się regresu jako benefitu pracowniczego wymaga uświadomienia stanu prawnego.

W aspekcie technicznym zrzeczenie się regresu przybiera różne formy. Pracownicy mogą być wymienieni w gronie ubezpieczonych. Zdarza się także, że definicja osoby trzeciej wyraźnie wskazuje, że osobami trzecimi nie są osoby zatrudnienie przez ubezpieczającego. Nierzadko OWU lub postanowienia dodatkowe stanowią wprost, że ubezpieczyciel nie będzie chodzi roszczeń zwrotnych wobec określonych osób.

Klauzula zrzeczenia się regresu zdaje się być rozwiązaniem bezpieczniejszym pod względem podatkowym od poszerzenia katalogu ubezpieczonych o pracowników, albowiem w tym drugim przypadku mogą pojawić się wątpliwości co dopuszczalności zaliczenia (całości) składki na ubezpieczenie OC firmy do kosztów uzyskania przychodu przy rozliczeniach PIT i CIT zatrudniającego. Skoro ubezpieczanymi są pracownicy, to jest ubezpieczenie na rzecz pracowników. Według art. 16 ustęp 1 pkt.59 ustawy o CIT oraz art 23 ustęp.1 pkt.57 ustawy o PIT kosztu uzyskania przychodów nie stanowią składki opłacone przez pracodawcę z tytułu zawartych lub odnowionych umów ubezpieczenia na rzecz pracowników. Przywołane przepisy przewidują wprawdzie wyjątki dla niektórych rodzajów umów, ale OC z tytułu prowadzenia działalności i poosiadania mienia czy OC zawodowe do nich nie należą. Warto także dodać, że regulacja wykluczająca uznanie za koszty składki na ubezpieczenie nie odnosi do osób zatrudnionych w innych formach niż umowa o pracę np.do ubezpieczenia zleceniobiorców (tak odnośnie umowy zlecenia WSA w Olsztynie w wyroku z 02.12.2021 I SA/Ol 667/21). W ustawy regulujące podatki dochodowe we wspominanych fragmentach wzmiankują tylko ubezpieczenia na rzecz pracowników. Wobec braku definicji pracownika w tych aktach, nie ma powodów by do pracowników osoby nie pozostaje w stosunku pracy w rozumieniu Kodeksu Pracy. Oczywiście analiza tego zagadnienia nie powinna ograniczać się tylko do art. 16 ustęp 1 pkt.59 ustawy o CIT oraz art. 23 ustęp.1 pkt.57 ustawy o PIT . Znaczenie może szereg innych przepisów. W szczególności należy uwzględnić treść z art. 16 ustęp 1 pkt. 38a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, który zakazuje uznawania za koszty podatkowe wydatków na rzecz osób wchodzących w skład rad nadzorczych, komisji rewizyjnych lub organów stanowiących osób prawnych oraz spółki z wyjątkiem wynagrodzeń wypłacanych z tytułu pełnionych funkcji. Przy czym zastrzec trzeba, że powyższych uwag nie należy traktować jako porady podatkowej, a każda sprawa podatkowa powinna być rozstrzygana indywidualnie przez podmiot uprawniony do świadczenia doradztwa podatkowego. 

ubezpieczanie podróży służbowych

ubezpieczenia pracowników

Key Man Protection czyli ubezpieczenia dla kluczowych pracowników

Skoro odtworzenie istotnego składnika majątku przedsiębiorstwa bywa bardzo kosztowne, naturalnym jest jego ubezpieczenie. Jeśli utrata lub uszkodzenie danego przedmiotu może spowodować uszczuplenie zysku przedsiębiorstwa oprócz ubezpieczenie mienia rozważa się także ubezpieczenie od przerw w działalności (business interruption BI). Niestety w Polsce na ogół takiego sposobu myślenia nie stosuje się do ubezpieczenia pracowników, a przecież skutki ich śmierci czy niezdolności do pracy z ekonomicznego punktu widzenia są podobne dla przedsiębiorstwa jak pozbawienie maszyny czy lokalu. Co więcej w niektórych firmach zastąpienie kluczowych pracowników jest nieporównywalnie trudniejsze niż jakiegokolwiek mienia. Oprócz deficytów w świadomości ryzyka, upowszechnianiu polisy na życie pracowników, w których uposażonym jest pracodawca stoi na przeszkodzie brak możliwości zaliczenia składki ubezpieczenia pracownika w koszty, gdy uprawnionym do otrzymania świadczenia z tytułu zgonu jest pracodawca. Problematyczne okazuje się nieraz także uzyskanie zgody zatrudnionych na ubezpieczenie. Dwóch ostatnich mankamentów pozbawione byłoby ubezpieczenie utraty zysku powiązane ze śmiercią czasową lub trwałą niezdolnością do pracy zatrudnionego, lecz na rodzimym rynku występuje ono niezwykle rzadko. Może się to jednak zmienić. Straty związane z ograniczeniami dotyczącymi zagrożenia epidemiologicznego wzmogły zainteresowanie ubezpieczeniami od utraty zysku. Wprawdzie już teraz nawet w pakietach dla firm z sektora MSP istnieją klauzule dodatkowe do ubezpieczenia mienia przedsiębiorstwa przewidujące wypłatą dla pracodawcy w razie śmierci lub utraty zdolności do pracy pracowników, ale ich zakres pozostawia wiele do życzenia. Na ogół z takiej klauzuli można liczyć na świadczenie tylko, jeśli zgon lub rozstrój zdrowia pracownika spowodowana zostaną przez nieszczęśliwszy wypadek. Po drugie w razie nieobecności zatrudnionego ubezpieczyciele z reguły zapewniają wsparcie do 3 miesięcy rekonwalescencja może trwać znacznie dłużej. Oprócz tego w poszczególnych produktach można spotkać jeszcze wiele różnorodnych obostrzeń. Np. jeden z ubezpieczycieli będzie refundował stałe koszty działalności firmy jeśli dojdzie do całkowitego wstrzymania działalności przedsiębiorstwa w skutek nieszczęśliwszego wypadku osoby posiadającej uprawnienia lub kwalifikacje do wykonywania określonych czynności zawodowych. 

Złote kajdanki

Pracownik może zostać także przejęty przez konkurencję. Realizacji takiego scenariusza powinny zapobiegać programy lojalnościowe. Jednym z nich może być ubezpieczenie na życie i dożycie. W największym uproszczeniu taka polisa oprócz świadczenia na wypadek zgonu gwarantuje także wypłatę w razie dożycia końca okresu ubezpieczenia, najczęściej zbliżoną do sumy wpłaconych składek. Swoistym motywatorem dla ubezpieczonego-pracownika jest uzyskanie wysokiego świadczenia z tytuły dożycia.

Ubezpieczenie pracowników a koszty podatkowe

Ubezpieczenie na życie pracodawcy

Zatrudnianie pracowników przez przedsiębiorcę – osobę fizyczną jest jednym z wielu powodów, uzasadniających zawarcie umowy ubezpieczenia na życie. Niekiedy jest to kwestia istotniejsza niż ubezpieczenie na życie pracowników. Trzeba mieć bowiem świadomość , że umowy o pracę wygasają po śmierci pracodawcy, chyba, że nastąpi przejęcie zakładu pracy przez innego pracodawcę. Chwila wygaśnięcia umów zależy od kilku czynników : ustanowienie zarządu sukcesyjnego z chwilą śmierci pracodawcy, zawarcie w ustawowo określonym terminie porozumienia o kontynuacji stosunku na dotychczasowych zasadach. W razie zakończenia stosunku pracy ze względu na zgon pracodawcy, pracownikom przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia od spadkobierców zmarłego. Przy umowach na czas nieokreślony i umowach na czas określony okresu wypowiedzenia wynosi 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy, 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy, 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata. Mimo pewnych zastrzeżeń zasadniczo przyjmuje się, że umowa o pracę może przewidywać dłuższe okresy wypowiedzenia, jeżeli jest to korzystne dla pracownika (Uchwała SN z 09.11.1994 I PZP 46/94). Przykładowo, jeśli firma zatrudnia 20 pracowników, średnie miesięczne wynagrodzenie wynosi 4 000 PLN, a wszyscy pracownicy posiadają staż pracy w tej firmie dłuższy niż 3 lata, to koszt odpraw sięgać będzie kwoty 240 000 PLN. Warto dodać, nawet gdy spadek zostanie przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza następcy prawni zmarłego, odpowiadają za to roszczenie całym swoim majątkiem bez względu na wartość odziedziczonych aktywów. Ograniczenie odpowiedzialności za długi spadkowe nie dotyczy bowiem należności powstałych po śmierci spadkodawcy poza wyjątkami wymienionymi taksatywnie w Kodeksie Cywilnym. Źródłem pokrycia wspomnianego długu może być ubezpieczenie na życie. W niektórych przypadkach lepszym rozwiązaniem może okazać się ubezpieczenie grupowe, a w innych indywidualne.

Ubezpieczenia pracowników – na co zwrócić uwagę ?

Mimo, że ubezpieczenia pracowników mają najczęściej charakter grupowy, warto zadbać o indywidualizację zakresu i to na wielu poziomach. Przy konstruowaniu programu warto uwzględnić głosy samych zatrudnionych, ale pod warunkiem, że wcześniej wytłumaczy się im istotę poszczególnych rozwiązań. Do rzadkości nie należą bardzo atrakcyjne programy finansowane w 100% przez pracodawcę, w których nie uczestniczy znaczna część załogi tylko dlatego, że nie rozumie korzyści jakie wynikają z ubezpieczenia. Zdarzają się też przypadki ubezpieczonych, którzy nie korzystają z ochrony nie mając świadomości jej istnienia. Należy sobie zdawać sprawę, że zatrudnieni niekiedy stanowią wewnętrznie bardzo zróżnicowaną grupę. Inne potrzeby może mieć sześćdziesięcioletni prezes i członkowie zarządu, a inne młodociany pracownik fizyczny otrzymujący minimalne wynagrodzenie.

Często popełnianym błędem jest niedostosowanie ubezpieczenia do pozapracowniczych form zatrudnienia np. umowa zlecenie, o dzieło, współpraca w ramach działalności gospodarczej, wolontariat. W szczególności warto zwrócić uwagę na definicje w OWU, gdyż różnią się od tego jak dane pojęcie funkcjonuje w języku prawnym czy prawniczym. Przykładowo pracownikami w rozumieniu wzorców umownych stosowanych przez niektórych ubezpieczycieli są osoby fizyczne prowadzące indywidualną działalność gospodarczą, o ile świadczą usługi wyłącznie na rzecz ubezpieczonego. Można się spotkać z traktowaniem jako pracowników wszystkich współpracujących przedsiębiorców będących osobami fizycznymi, jak też definicje według których pracownik to osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Nierzadko też się zdarza, że definicja pracownika rozciąga się na osoby zatrudnione na umowach cywilnoprawnych, o ile odprowadzana jest za nie obowiązkowo składka na ubezpieczenie społeczne. Brak jednolitości także w kwestii podejścia do pracowników tymczasowych. Z czysto formalnego punktu widzenia ich pracodawcą jest Agencja Pracy Tymczasowej, a nie pracodawca użytkownik. Ubezpieczenia pracowników są również dziedziną, w której OWU modyfikowane są przez klauzule dodatkowe. Mogą one rozszerzać, jak i zawężać zakres pokrycia. Warto sprawdzić na przykład, czy postanowienia dodatkowe nie prowadzą to tego, że zakład ubezpieczeń odpowiadać będzie za szkody wyrządzone przez osoby świadczące pracę lub wykonujące usługi na podstawie umów cywilnoprawnych, tak jakby były zatrudnione na umowie o pracę. Chodzi tutaj głównie o ograniczenie odpowiedzialności do kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody (art.119 KP) i brak pokrycia uszczerbków majątkowych polegających na utracie korzyści (lucrum cessans) (a contrario art.115 KP). Poszkodowany przez osobę zatrudnioną na umowie prawa cywilnego, nie jest związany takimi ograniczeniami i może dochodzić od odpowiedzialnego (czyli często od pracodawcy) rekompensaty w pełnej wysokości.

 

Korzyści ze współpracy z ANDIW BROKERS w zakresie ubezpieczeń pracowniczych

  • dostęp do wszystkich produktów ubezpieczeniowych oferowanych przez każdego z ubezpieczycieli
  • wieloletnie doświadczenie w ubezpieczeniach pracowników, zarówno jak manager w Towarzystwie ubezpieczeń jak i w charakterze doradcy
  • rzetelna analiza potrzeb i porównanie propozycji
  • zdalny zawarcie umowy
  • merytoryczna pomoc na każdym etapie współpracy 

Ubezpieczenia pracowników a broker ubezpieczeniowy 

Niezależnie jakie ubezpieczenie pracowników jest dla Ciebie istotne ,warto konstrukcje programu oraz negocjacje oferty powierzyć profesjonaliście z szerokim rozeznaniem rynkowym i wieloletnim doświadczeniem, jakim jest broker ubezpieczeniowy.

Ubezpieczenie managerów ubezpieczeniezarzadu@andiw.pl
Polisy cyber broker@andiw.pl
Ubezpieczenia grupowe na życie grupowenazycie@andiw.pl

Telefon 696487675

ubezpieczenia pracowników

 

ubezpieczenia pracowników